КЕРЭЭЗ

АҢГЕМЕ

Жакында бир укмуштуудай кат алдык. Бизге кантип жеткенин билбейм, ичин ачып көрсөк, мындан бир жыл мурун жарык дүйнө менен кош айтышкан курбум Абдыракмандан экен…

«Ассалом алейкум, Нурлан дос! — деп жазыптыр ал. — Бул катты өткөн жылдын кеч күзүндө ажалынан мурун мүрт кеткен досуң Абдыракмандан деп бил.

Досум! Мен сага о дүйнө, бу дүйнө ыраазы экенимди билдире албай жүрдүм эле, эми минтип ыгы келип калганы ырас болбодубу… Сенин: «жөлөгүмдөн айрылдым» — деп өбөктөп калганча өкүрүп батага келген жаш-карынын баарын өңгүрөтүп ыйлатканыңа, табытта жаткан менин да сай-сөөгүм сыздап, тирүү кезимде сенин баркыңды мынчалык билбегениме катуу өкүнгөм.

Ошентип, силер мени көөмп кеттиңер. Арадан жарым саат өттүбү, өтпөдүбү — билбейм, айтор силер катар отуруп чабдар бээнин этине киришкениңерде, аңкүр-мүңкүрдүн соттору мени какайтып тургузушуп алып, сурагына киришишкен. Алар, сурагын дароо эле бүтүрө салышканы менен, ошондон бери ары сүйрөп, бери сүйрөп жүрүп, өкүм чыгарышканына бар болгону бир гана айдын жүзү болду. Анткени, ошондогу соттордун биларманы: «Бул мусаапырды бейишке жиберейии десем, тиги жарык дүйнөдө жүргөндө, дегеле эч кимге жарытылуу жакшылык кылбаптыр!» — деп келатса, берки жардамчылары: «Бирок тозокко айдагыдай бул бечара тиякта жүргөндө да эч кимге жамандык кылбаган көңүлчөөк бир момун эле да»,— дешип каршы чыгышты. Бейишке жиберүүгө биларман-сот көнгөн жок.

Акыры эки жак бир пикирге келе албаган соң, менин ишимди ошол кезде отпускада жүргөн соттордун соту — аксакалдын кароосуна өткөрүп берүүнү туура табышты. Аксакал отпускадан келер замат эле менин ишимди карай койгон жок. Анткени менден мурдарак шор баскан тагдырларын көтөрүп алып, өкүм күтүп жүргөн далай макулук бар экен. Алардын баарын териштирип бүткөнчө, жана өзүңө жазгандай, бир жыл бою сандалып, аксакалдын аялы Кызыл ооз-кийме чач айымдын майда барат кызматын кылып, эптеп күн көрүп жүрдүм. Анан менин тагдырым да чечилди. Аксакал тигил да, бул да жардамчысынын сөзүн эки кылгысы келбеди көрүнөт: «Бул макулукту тозокко да, бейишке да жибербей, ушерде эле арабөк калтыралы. Биздин кызматыбызды кылып жүрө берсин» деп бүтүм чыгарды.

Азыр аксакалдын машинасын айдаган шоопурумун. Аксакал өзү дайыма кызматына жөө барып, машинасын көбүнчө Кызыл ооз-кийме чач аялы минет. Күнүгө дүкөндөрдү кыдырат, күн алыс төркүнүнө барат, кээде жөн эле эч ким жок ээн талаага чыгып машине тээп, ойноп келебиз. Мурдагы күнү кожоюндарым: силердин айылдык Жумабек деген карыяны суракка алышып: «Жаш кезинде далай ургаачынын көз жашын көлдөткөн шумпай неме болчу, муну тозокко жиберели!» — деп калышты эле, аны көөмп жаткандагы сенин «таякем эле таякем» — деп ыйлаганыңан улам жек-жааты болуш керек деп ойлоп, Кызыл ооз-кийме чач айымды ортого салып, бейиштин өзүндө болбосо да берирээктеги орто алышка мурап кылып орноштуруп койдум. Сенин жөн-жайыңды да ошол Жумабек карыя айтып берди.

Менин бала-чакама кез-кезде каралашып турат экенсиң,— аныңа рахмат.

Жаңы үй алыпсың — мунуң да жакшы. Жакында машина сатып алганы жүрөт дейт, мунуң жакшы эмес дос. Менин сага кыяматтык досуң катары айтаар керээзим: машине алам деген ойду жадыңдан чийип ташта! Кокус тилимди албай машина алсаң, он гүлүңөн бир гүлү ачыла элек аяштын кырчын бойдон жесир каларын ойлонгун! Мен ошол жагын учурунда ойлонбой, минтип ойрондолуп отурбаймынбы. Өзүң билесиң, жарык дүйнөдө экенимде мен дагы бир мекеменин ортон колдой кызматкери элем. Жоро-жолдош, тууган-урук жагынан да өксүгөн жан эмесмин. Өкмөт отун-суусу белен үч бөлмөлүү үй берип, анын ичине эл катары эмерек-семерек да курап алган элек. Анан кайдагы кара шайтан сайганын билбейм, айтор аяшың экөөбүз тең бир убакта «Машине сатып алсак!» — деп оолугуп калыппыз. Көп узабай күлгүн түстөгү «Жигули» деген машинелүү болдук. Аны алып келген күнү башка ылым санашкандар менен кошо жарым түнгө чейин аяш экөөңөр да кошо жуушпадыңар беле. Анан таң атканча мен силерди жаңы «Жигулиге» отургузуп алып үй-үйлөрүңөргө жеткизип келбедимби… Ошондон тартып мени балакет-мээнет буту-колумдан ороп-чулгап чырмап алды. Ошондон тартып, менин жоро-жолдош, жек-жаат, тууган-уруктарымдын жөө жүргөнү мындай турсун, автобус, троллейбуска түшкүлөрү да келбей калды… Кадам жерге болсо да: