ЫЙМАН СЫРЫ

Бир бутумдун башы ошондой тасма төшөкчөнүн биринде, тизем бүгүлүп экинчи төшөктүн үстүндө болгондуктан ыңгайсыз болуп жатыптыр. Мен ал төшөкчөлөрдү ылдый жылдырса болорун билет экенмин. Бутумды кериле тээп, ылдыйкы төшөкчөнү жылдырмакчы болдум. Ошентсем эле буттарым кенен сунулуп жыргап калчудаймын. Бирок, катуу тээп алдым окшойт, төшөкчө шыпырылып ылдый жылып кетти. Мен буттарым менен кыпчып аны кайра ордуна тартып аларыма ишенген элем; бул мага оңойдой сезилген, бирок буттарымды кыймылдата баштаганда экинчи төшөкчө да ордунан жылып кетип жаман абалда калдым: буттарым ылдый салаңдап жерге жетпей тиземден ылдый жагы салаңдап калды, өйдө болуп оңдоноюн дегиче дагы бир нече төшөкчөлөр шыпырылып түштү, аркамда бир эле төшөкчө калды, ошондой ыңгайсыз абалда, коркунучтан бүт денемди калтырак басып, чалкаман жаткан боюнча ылдый көздөй кулап бараткансыдым.

Ошол учурда менде мурда оюмда жок суроо пайда болду: мен кайдамын, деги эмненин үстүнө жатып алгам? Тегерегимди, эң биринчи кезекте ылдый жагыма көз жүгүртө баштадым, азыр бир нерсенин үстүнө кулап түшөм го дегем. Ылдый карап көргөн көзүмө ишенген жокмун. Бийик мунара же тоодон да эмес, мен элестете да албаган бийиктиктен кулап баратыптырмын. Мен салаңдап илинип турган, өзүнө соруп алууга даяр, түпсүз туңгуюктан бир нерселерди көрө алдымбы, билбейм. Жүрөгүм кысылып, денем дүркүрөдү. Ылдый карагандан заарканам. Карасам эле ошол жакка биротоло кулап, кайра чыга албай өлчүдөймүн. Карагандан корком, карабай койсом андан да жаман ойлор келет. Акыркы төшөкчө алдымдан жылбышса кандай күнгө туш келер экенмин?  Коркконумдан акыркы таяныч болгон төшөкчөдөн акырындап улам ылдыйлап жылмыша баштадым. Бир көз ирмем, анан баары бүтөт.

Ошондо башыма бир ой келди: мындай болушу мүмкүн эмес. Бул болгону түш. Тезирээк ойгонгум келет, бирок ойгоно албай жаттым. Эмне кылыш керек, эмне кылыш керек? – жанталашып өйдө жагымды карайм. Өйдө жакта да чексиз мейкиндик. Чексиз көк асманды карап туруп, асты жагымдагы түпсүз туңгуюкту унуткум келди, анан чынында эле аны унута баштадым. Алдымдагы чексиздик жүрөгүмдү түшүрүп, аны карагандан коркуп жатсам, өйдө жактагы чексиздик өзүнө тартып, мени кулап кетүүдөн сактап турду. Мен акыркы төшөкчөдө илинип турдум; илинип турганымды билип жаттым, бирок, улам өйдө жакты карап, караган сайын коркууну унута баштадым. Түштө боло жүргөндөй бир үн мага: “Ушуну эстеп кал, бул ошол сенин издегениң” –деп айткансыды. Ансайын үстүмдөгү чексиздикке үңүлө карап, караган сайын тынч ала баштадым, болуп жатканын эсиме сактап, эмне болгонун эстедим: буттарымды кантип кыймылдатканымды, кантип туңгуюктун үстүндө илинип калганымды, кандай коркконумду, жогор жакты карап ал коркунучтан кутулганымды эсиме салдым. Анан өзүмдөн сурадым: азыр деле ошол асылган боюнча турамынбы?

Азыр айланамды алактап карабай эле, бүткүл денем менен таянар таянычымды сезип турам. Азыр мен илинип калбай, ылдый кулабай, бекем турганымды көрдүм. Мен кантип мындай абалда турганыма абай салдым, сыйпалап, тегерегимди жакшылап байкасам, тең салмакты кармаган боюнча, алдымдагы калган жападан жалгыз төшөкчөдө асманды тиктеп жатыптырмын. Ошол тең салмактуулук мени кармап турган экен. Мындай неме түш көрүп жаткан кезде болот эмеспи, ойгоо кезде эч мааниге ээ болбогон, мени тең салмакта кармап турган механизм, түшүмдө кадыр эсе жүргөн адаттагы нерседей түшүнүктүү болуп турду. Түшүмдө бул жөнөкөй нерсени мурда эмне түшүнбөй жүргөнүмө таң калдым. Көрсө, менин аң-сезимимдин тереңинде турган бир тирөөч бар экен, бирок, ичке тирөөчтүн бекем таянып турар жери жок болсо дагы, анын бекем турганына эч шек жок экен. Анан ошол тирөөчтөн айласын таап, жөнөкөй эле түйүндү байлап, ал түйүнгө дал ортоңду салып өйдө карап жатсаң, кулайм деп ойлобой койсоң эле болот экен. Бардыгы мага ачык, дайын болуп, кубанып жаттым. Бирөө мага: бул нерсени жакшылап карап эстеп кал деп үн салгандай болду. Ушул жерден ойгонуп кеттим.

Которгон: А. Абыкаев