Мырзалар, эне өмүрүн кыйбагыла! Булуттар адамдарды өлтүрбөсүн!

Назым Хикмет бу жарык дүйнөдөн катуу кызыткан болот-темир сыӊары кызарып күйүп өттү, андан өмүр бою поэтикалык чыгармалар шыркыраган кызыл учкундардай чачырап, Саманчынын жолундагы жылдыздардай жайнаган өчпөс изге айланды.

Кусалык

Деӊизге кетким келет.

Көгүлтүр суу күзгүсүн

кучактап өпкүм келет.

Деӊизге кетким келет!

Кемелер кетип барат,

кемелер чөгүп барат

мейкинге алыстагы;

сарсанаа шамалына,

муӊ-кайгы шамалына

керилбей парустары;

бир күнү кеме үстүнө

чыгармын, балким, мен да

өрөпкүп таалайыма,

акыры келер өлүм

айнылбай жазылган соӊ

ар кимдин маӊдайына

нурундай батар күндүн

деӊизге чөккүм келет,

нурундай батар күндүн

толкунда өчкүм келет.

Деӊизге кетким келет!

Деӊизге кетким келет!

 

Мажүрүм тал

Айнегине чагылат аккан суунун

мажүрүм тал шактары чуудаланып.

Мажүрүм тал наз менен ашкан сулуу

чайкайт күмүш саамайын сууга малып.

Кылыч менен талдарды чаап шакка

Кетти кызыл атчандар батыш жакка

батыш жакка күн батып бара жаткан.

Ок жаӊылды капыстан!

Бир жаш атчан

Кушка окшоп канатка аткан

кулады аттан!

Бакырбады,

Кеткендерди жалбарып чакырбады,

Башын жерден көтөрүп бир азга араӊ

Арман толгон көз менен карап турду

Аттардын туяктарын кылактаган .

Арман күн ай,

атаганат,

карып туруп ал эми кайра аттанып

өбөктөбөйт ак көбүк ат жалына,

ак аскерди кубалап айгай салып

ойното албайт кылычын баштарына!

***

Кулагында алсырап жаткан жандын

өчүп барат дүбүртү чапкандардын.

Кылк-кылк этип кызарып күн баткан жер

жутуп алды караанын атчандардын.

Атчандар, атчандар, кызыл атчандар,

аттары шамал-куюн  канатчандар,

аттары шамал канат..

аттары шамал…

аттары…

ат…

Өмүр өттү атчандай шамал канат!

Аккан суунун үнү өчтү ир алдыда,

дүйнө бүтүн боёлду караӊгыга,

жабылды кара парда

мөлтүр тунук көгөргөн көзүнө

анын,

төгүлдү мажүрүм тал

сары чачы төгүлгөн бетине

анын!

Баратат коюу тартып түн карасы.

Ыйлаба, мажүрүм тал, ыйлабачы!

Ыйлаба,

ыйлабачы!

Ыйлабачы…

 

Ач достор жана бир десте гүл

Эй, оозу сүт жыттанган көзөл акын,

сен жөн эле чычаясыӊ

белгилүүдөй сүйүү сыры саган жалгыз.

Ашыглык жайын айткан кеп-сөздөрдөн.

биз деле, шүгүрчүлүк, кабардарбыз.

Кутургандай чуу салып, адыраӊдап

Өттү куду мурдумун жанынан жаз

сары такта вагондору

тер, тамеки жыттанган поезд сыӊар.

Мен күттү элем келет деп жаздын айын

мага бир тышы кызыл мис идиште

ысык сүт алып келчү аяш сыӊар.

Кантейин, жаз келбеди күткөнүмдөй,

Күткөндөй жаз келбес сага дайым.

Күткөндөй түк келбейт самаганыӊ.

Кызым, энем, зайыбым, медерим, сен,

башыӊа күн нурун сепкен,

көздөрү алтын нурун төккөн,

көздөрү алтын кызым менин!

Кутургандай чуу салып, адыраӊдап

Өттү куду мурдумдун жанынан жаз,

бирок кылып шааниси келген жаздын

сага бир гүл барбады менден, аттиӊ,

бир десте гүл,

букети фиалканын.

Кантем, кызым, эмне кылам,

иш таштаган досторум ачка калып,

шам-шум этип, эптеп бир жалгашты өзөк

гүл алам деп сактаган акчамды алып!

 

Тутанбаган сигарета

Балким, ал бүгүн түнү каза табар

ок-дарынын изи калып кемселинде.

Бүгүн түнү өзүнүн буту менен

кетти өлүмгө…

-Сигаретиӊ  барбы? – деди.

-Бар,- дедим.

-Ширеӊкеӊчи?

-Жок, – дедим мен. – Ширеӊкем жок.

тутантар чылымыӊды атылган ок.

Алды да сигаретти

басып кетти…

Балким азыр жаткандыр чалкасынан,

оозундагы сигарет тутанбастан

түтүн чыгып жүрөгүнүн толтосунан…

Кетти.

Крест.

Бүттү.

 

Менин ырым

Жок менин күмүш ээр айгыр атым,

жок менин дүйнөм, бай мурасым,

жок менин мүлкүм, малым,

бар наяты бир чыны балым,

түсү жалын

бир чыны балым!

Ушу балым- карманганым.

Бар мүлкүмдү, малымы, мен –

жалгыз чыны балымы,

мен коруйм чымын-чиркейинен,

коруйм эч бир талбастан.

Күт, курдашым, күдөр үзбө…

Чыныман бал өксүбөсө,

аары учуп келер Багдаддан.

 

Амнистия

“Миӊ бир түн” китебин жаптым,

чылым жактым.

Темир тор арасынан карап бактым.

Сыйкырдуу бир күзгүгө окшоп

жалтылдайт жылдыздардын

ар бирөөсү.

Түн.

Бурса түрмөсү.

Куш учпас,