КОШТОШУУ

Тигилер көтөрүңку дабыш менен:

— Алындык! Чукул күндөрдө бизди узатасыздар!

— 0, аксакал! Биздин эмгек күндөрүбүздү тактатыңыз!

Кара айгырды демиктирген локуйган төрага бакылдап койду:

— Ал жагынан кам жебегиле, толук эсеп аласыңар.

— Ошондой болсун, аксакал. Алыш-бериш, карыз-курусубузду кутулуп коёлу…

— Ооба, жан бар жерде каза бар. Бирөөнүн акысын карыз кылып кетпейли…

— Жакшы тилек менен жөнөгүлө, кагылайындар. Кош, жакшы болот. Аласаңарды колхоздон аласыңар. Бересеңер болсо, аны өзүңөр тактагыла.

Араба чоң короого токтоду. Арабадан түшкөндөн кийин да бир жактан жаңы келген кишилерден бетер, буларга туш-туштан келген колхозчулар Касендерден кеп-сөз сурашууда…

…Ал күнү кечинде Касен Батийге жолукту. Ал абдан эле токтоо болууга тырышты. Ойго жеңдирди. Ички сырын чечилип ачык айталбай сөзгө мокоду. Кечээки «шашмалыгын» эстеп азыр өзүн кылмыштуу сезди. Бирок талабынан жанбады. Эмки чечимди жеке Батийдин эркине койду да улутунгансып аста айтты:

— …Жөнөп жатам, Батиш-жан. Кечээ сени шаштырган элем… Мен бул жагын ойлогон эмес экемин. Эми эки жыл толук сенин эркиңде болсун. Иш мындай болгону үчүн… мага жүйө койбо? Бул убакытты алыс санасаң, ачыгын айт? Ал үчүн мен сага жүйө койбоймун. Ак ниетимде айткан пикирим. Буга, ишен, садага?

Жанатан муңайым турган көз жайдарыланып Касенге эркелей карады. Андан көп улуу, көп эстүү адам сыяктанып, акыл айткысы келип, аны эркелетип:

— Кызыл армия катарына чакырылыш сиздей уланга сыймык! Курбуларыңыз каймана күлбөсүн. Кайраттуу болуңуз. Мен көтөрүлүп калайын. Эмне? Өлбөгөн жанга эки жыл — эки күндөй болуп өтүп кетет. Чоң кырсыктан сактасын, де секетим…

Батий өтө сылыктык менен Касенге токтоо карады. Анын жоодураган муңсуз көзүнөн адам айталгыс көлөкөдөй өкүнүч байкалды. Кыз жигитке өтө эле жоодурай карады:

— Ушул коштошуу эсиңизден чыгып кетпесин, жаным?

Касен балким кызарып кетти бейм? Көзүнө жаш кылгыра түштү да кызды бооруна тартты:

— Андай дебе, садагаң? Бул коштошууну унутсам, тилегиме жетпейин!

— Карганбаңыз? Ак жолго баратасыз. Ишенемин!

Алар бирин бири ысык сүйүштү.

1939.