Менин ырым: Тандалмалар

Эзилгем

Көлдөп жашым, бай алдында эзилгем,
Бир эчкиге жыл маалына кесилгем.
Байбиченин көк көсөөсү элестеп,
Жатсам-турсам такыр кетпейт эсимден.

Кой артында кокуй тартып ыйлагам,
Эртели-кеч жаш жанымды кыйнагам.
Күн батканда бай үйүнө мен келсем,
Бай баласы камчыга алып «сыйлаган».

Кайтаргамын түндө байдын эшигин,
Терметкенмин бай уулунун бешигин,
Сагалагам, артса экен деп, кудайлап,
Боору ачыбас чылгый карын кешигин.

Түндө жатсам төө комуна оронгом,
Көк көгөнгө бүткөн боюм боёлгон.
Бутта чарык, катып жондо куур тон,
Азап менен жабыр тартып торолгом.

Сенделиңки, курсак ачка тойбогон,
Бай балдары чымчып, чоюп ойногон.
Ошондо да кың дебестен жалдырап,
Баш көтөрүп тике карап койбогом.

Мен жаш жетим оор күндөрдү кечиргем,
Кайгы тартып жүрөк күчүн кетиргем.
Жадыраган кызыл нурга эртелеп,
Өктөбүрдө бутта тушоом чечилген.

Жер алган кедейлерге

Сен кимдерден кем элең,
Чоң курсак байга жем элең,
Узун күн кылып кызматты,
Кешигин байдын жээр элең.

Киренди кирип бир байга,
Бир эчки алып алты айга,
Күнү-түнү тыным жок,
Жүрдүңөр кыйла убайда.

Чоң курсак байлар чердеңдеп,
«Беш эчки саан бергем», – деп,
Камчысын үйрүп келүүчү,
«Көңүмдү чаап бергин», – деп.

Бай менен молдо биримдик,
(Көзүңдү таңып зордогон)
Арка кылып «кудайын»
Жолуңду антип торгогон.

Жайында жайлоо көрбөдүң,
Көөмөйүң катып чөлдөдүң,
Какталып күнгө иш кылып
Залимге кеткен эмгегиң.

Жонуңду күнгө кактадың.
Байлардын тамын сактадың,
Эмгегиңден ажырап,
Бир күн тынып жатпадың.

Мынакей келди төңкөрүш
Кедейге арнап жер бөлүш!
Бул ишке минтип жол ачкан
Улуу Октябрь көңтөрүш.

Келди кедей заманың,
(Колуна тийип амалың).
Бай-манап калса жашынып,
Айдатып барып камагын.

Коштошордо

Алыс сапар тарта турган паровоз
«Токтой турчу» деген сөзгө карабас,
Муунум бошоп, бүткөн боюм калтырап,
Өптүм сени аккан жашым аралаш...
Ылдам поезд, бир заматта жоголгуң,
Жарым кетти жаш денемди жаралап.
«Өнөр билип, бир кезекте келерсиң,
Өлбөй тирүү жүрөр болсоң – саламат!»

Кырманда

Саратан сайрайт, күн кайнайт,
Керимсел толкуп, жел айдайт,
Сарманат талаа өңдөнүп,
Эмгекти сүйүп тил байлайт.

Ак бешилик, ак асман
Түмөндөгөн сан караан,
Кызылын ылгап бир жакта
Жемиштер толуп сандаган.

Шыгырап алтын ылганып,
Шымаланып абам чыңдашып,
Эмгектин казып маңызын,
Тырмоочу шыңгыр ырдалып.

Көз бүркөп закым тунарып,
Ойноктоп көктө буралып,
Ошондо абам күч байлайт,
Колуна балбан кубанып.

Сермелип тынбай бешилик,
Зыңгырап жатат чертилип,
Абакем талбай эмгектен
Маңдайдан тери көшүлүп.

Күн жалын көктө турганда,
Ысык жел бетке урганда,
Күлгөнү талаа жаңыртып,
Күжүрмөн абам кырманда.

Билим

Эпке көнбөй калтаңдап,
Карандашты бек кармап,
Тайтаң-буйтаң буйталап,
Жазып жатат беш бармак.

Үйрөң-сүйрөң чиймелем,
Өз-өзүнө сүйлөнөт,
Окуу десе, ынталып
Абам билим үйрөнөт.

Карс-карс күлүп каткырып,
Ачып көңүл шат кылып,
Окуу-билим жыргалын
Көкүрөккө жат кылып!

Сезимдер жандуу тирилди,
Жүрөктүн даты күбүлдү,
Эмгектин досу абамдар,
Алгыла, алтын билимди!

Өткөндү кайра эскербе

Көп күйдүрүп жүрөктү
Сүйгөн кезим өткөн чак.
Көкүрөктү каптаган,
Күйгөн жалын өчкөн чак.

Бир кезде мен да жалбарып,
Садага кылдым жанымды,
Ал кезде сен да терс карап,
Сындырдың далай шагымды.

Уктабай түндө толгонуп,
Үшкүрүп сени эстегем.
Уу жуткуруп жаш жанга,
Уялбай басып кетчү элең.

Жакшы сөздү, жакшы ырды –
Сага арнадым, ырдадым,
Жалынган жашты бир карап –
Жалооруп ырайым кылбадың.

Көргөндө сени көңүлүм,
Майдай эрип жибиген.
Ошончо сүйүп жүрсөм да,
Укпадым жооп дилиңден.

Ошентип өткөн жаш өмүр,
Өчкөн чөптөй саргарып,
Карганда неге айтасың,
Качанкы сөзгө жалбарып.

Жаш кезде неге ушундай,
Жалбарып көңүл айтпадың
Башканы сүйүп, башка ырдап,
Башканын ырын жаттадың.

Өчкөн от кайра тамар жок,
Өткөн жан кайра жанар жок.
Кайрылып келбейт көңүлүм,
Каргышты бузар чамам жок.

Алтын сөз далай корогон,
Келбетиңди сүрөттөп.
Акыркы күндө жалынба,
Ал кезде болбой тилектеш.

Жүрөгүм жанып өчкөн кез,
Көңүлүм калып кеткен кез,
Өткөн өмүр – өчкөн жан,
Өткөндү кайра эскербес...

Гүл турмуш

Гүл турмушта жадырап,
Күлө турган кез ушул.
Күн нурунда сайрандап,
Жүрө турган кез ушул.