Менин ырым: Тандалмалар

– Айчылык жерден кыйкырса
Ажыдар качкан үнүнөн,
Алдынан чыдап чыгалбай
Ак жолборс корккон сүрүнөн...

– Туулуп, өсүп жоо сайып
Тундурган элин жыргалга,
Асманда ай, күн тутулат
Ачуусу келип турганда...

– Аккула атын ойнотуп
Айбалта, найза өңөргөн,
Паанайын ачып кыргыздын
Бактысы үчүн төрөлгөн
Абакең Манас шер ошол!

– Тээтиги
Саамайын артка өрдүрүп
Сарала минип көрүнгөн,
Каарданып кыйкырса
Кара таш тептең бөлүнгөн...

– Таласка келип жердеген,
Кыргызды келип элдеген,
Кылычынан кан тамып
Кыргында намыс бербеген.

– Канжарын жалаң байланып
Касташкан жоосун жалмаган.
Кармаша келген душманды
Кара койдой айдаган!..

Алтын айдар чок белбоо
Алмамбет деген эр ошо!..

– Анагы
Көк ала тулпар аты бар
Көк соот темир жамынган,
Кайраттанып үн салса
Какшалдын тоосу жаңырган.

– Караанын жоонун көргөндө
Кабыландай чамынган,
Качырып найза салганда
Кара кан суудай агылган,

– Чаалыгып күчү бошобой
Чалгындын жолун талашкан,
Кекенип жоого киргенде
Кем сайбаган Манастан.
Арстаным Чубак эр ошол!

– Кечээ
Көкөтөй кандын ашында
Көп болгон кызык укпаган,
Калмактын алпы Жолойго
Кармашып балбан чыкпаган.

– Калкымдан намыс кетет деп,
Кайгырган Манас кансырап,
Ачуусу келип кумсарып,
Алдында атын камчылап.

– Калдайып турган кыргызга
Кайрылып Манас сүйлөгөн,
Баркымды күлдөй учурбай
Балбанга түшөр ким? – деген.

Картайып жашы калса да,
Калк үчүн түшкөн балбанга,
Кайышып Жолой жыгылган
Капшырып абаң чалганда.

– Катаган деген эл менен,
Кара тоо башын жердеген,
Кыйлага даңкы угулуп,
Кыргыздан намыс бербеген.
Кырааным Кошой ал ошол!

– Тээтиги
Кенжекедей жары бар,
Желмаяндай малы бар,
Алдындагы чал куйрук
Асмандап учат жаныбар.

Тогуз уул кенжеси,
Тоо бүркүттөй келбети,
Көйкапта жатып тартканын
Көрбөгөн адам пендеси.

Жети жыл жердин астында
Желмогуз менен алышкан,
Жыландар арбап жатса да,
Жыгылган эмес намыстан.
Эр Төштүк деген дөө ошол!

– Тээтиги
Сүмбөсүндөй жарактын,
Сүйгүнчүгү Манастын,
Кундагындай жарактын.
Кубанычы Манастын.

– Кара калпак кийгени,
Кара тулпар мингени,
Кырк чоронун мыктысы
Кыран куштай тийгени.
Ардагым Сыргак ал ошол!

Кеңеши болгон Манастын,
Келбети болгон Таластын,
Акылы болгон Манастын,
Ардагы болгон Таластын.

Ак жоолуктун ичинен
Акылмандуу жан эле,
Келер ишти болжогон
Керемети бар эле...

– Атасынын төрүндө
Ак марал менен уктаган,
Узун чачтуу пендеден
Укмуштуу мындай чыкпаган.

– Абакең Манас өлгөндө,
Алыстан уста алдырган,
Айтылып элде калсын деп,
Ак күмбөз өзү салдырган.

– Уулу кыраан төрөлүп
Ууга бышкан жатыны,
Уламадай сөз тапкан
Ургачынын асылы.
Каныкей апаң тетиги!..

– Жазбай тартып атаны
Жалаң кылыч байлаган,
Кунун кууп Манастын
Коңурбай дөөнү жайлаган.

Ак шумкардай куш салган,
Айчүрөктөй кыз алган,
Семетей агаң келатат
Артында үлгү иш калган.

– Тээтиги
Керилген тоону ашкандар,
Кештелүү калпак жаш балдар,
Канчоро менен Күлчоро
Калкыман чыккан арстандар...

– Ак куунун үнү угулат
Асманды балам карачы,
Алтындай күнгө чагылган
Айчүрөк жеңең канаты.

– Анагы
Ак бараң мылтык асынып
Ак зоодон тике секирген,
Куугунду көрүп зар ыйлап
Куу эчки каргап өкүнгөн...

– Бел чечип үйдө жатпаган,
Мээлесе жаздым атпаган,
Кайберен менен кармашып
Казасы жеткен аскадан.
Кожожаш мерген ал болот!

– Адырлуу тоону арытып
Асынган келте жаш бараң,
Атасы өлгөн зоокадан
Аркы-терки аттаган.
Молдожаш деген шол болот.

– Туйгундай эркин желде өскөн,
Туулуп нойгут элде өскөн,
Алгыр куш салып жаа тартып,
Арытып далай жер кескен.

– Эркекче кийим кийинип,
Эркинче дуулап жыргаган,
Дарканы болуп журтунун
Тагдырга моюн сунбаган.

– Берендер менен беттешип,
Бел болгон элге көп жылы.
Качырган жоосун куткарбас,
Какшаал тоонун тунжуру.

Жай күнү төккөн мөндүрдөй,
Жаадырган огун жебенин,
Кагылам, салтын үйрөнгүн
Кабылан Жаңыл эжеңин!

Азапка башы чалынган
Аяйм деп кырчын Абылды,
Көк туйгун куштай эргиген!
Көрдүңбү эжең Жаңылды!

– Тээтиги
Кулундай сындуу аты бар
Кундуздай чачы кубулган,
Арстаны кыргыз кызынын
Атадан артык туулган...

– Кечээ
Кеңколдун бою түзөңгө
Кериле айыл конгондо,
Дубандын баары чогулуп
Дуулаган чоң той болгондо,