СҮЙҮҮ ЭЛЕГИЯСЫ

Булуттарды чыт көйнөктөй айра тартып чагылган,

(көпмөк болду жыл чындап)

Кыз эрини элжиреген эжигей,

Ак чайнектей катуу төшү зырпылдап…

Март гүл бүркүп күнгөйгө,

(Күн жалбырттайт жай сылтып),

Күр-шар этет көчкүлөр,

Аюуларды айкыртып…

7-март, 1968-ж. (альбомго жазылган ыр)

 

СОККУ

 

“Өмүр – поезд рельсадан чыгып кетет бир күнү,

Калдыр-күлдүр, күрсө-тарс

Жаңырыгы булкуп дүйнө жүрөгүн,

чаңга айланып быркырап –

быркырап тарткан алтын, күмүшү!

“Жесир калган балканактай ак жылдыз

башка өмүрдүн алпешинде чалчактап!” –

деп машинист бурку эттирип канжасын.

кан ууртуна,

Жаба берип ак жарык.

Шукшурулат чоң состав,

Кара кылды как жарып.

 

Рельсалар талтайып,

Чалкасынан түшүшкөн.

Күн кулагын тундурат,

Буу ышкырып түтүктөн.

Тер тызылдайт маңдайда,

Суу буркулдап, май ысып.

Тоо жалп этет, талаанын

кабыргасы кайышып.

“Көңүл – дөңгөлөк, күндөй кызыл өмүрдү

шаттык аттуу, кайгы аттуу разъезддерге жеткирген;

ал эч сезбейт шарактап

оо бир жерден рельсалар үзүлүп,

рельсалар ажырап,

кырчын сапар бүтөрүн” –

деп машинист бурк эттирип канжасын.

– Стакан жок! Оозуң менен жуткун! – деп

Суусун сундум бир шише.

Түшүп калды канжасы,

Талкаланды тайраңдаган ойлору,

кекиртеги ийрең этти бака жуткан

жыланга,

А тиштери чакмак канттай жарк эте,

Жүздөрүндө калбай калды бырыштар…

12.07.1968-ж. (“Жан дүйнө”)

 

КӨЛ ҮСТҮНДӨ

 

Сен жоксуң,

Ошол түнү улуу көлгө

не деген жылдыз жаады… жылдыз жаады…

Ууртасам толкун сузуп кочушума

башкача суунун даамы… туздун даамы…

Көңүлүм сахнадай ачылды,

сен анда бийлеп жүрдүң ырдап коюп

Ак куулар менден үркүп таң атырдың

Жанымды күн нуруна чырмап коюп,

термелип күтө бердим көл үстүндө…

Сен жоксуң.

Ошол күнү сулуу көлгө

не деген жамгы жаады… жамгыр жаады…

Ууртасам миллион көз көбүктөрүн,

акетай, балдын даамы… балдын даамы…

А жүрөк – жаңы ачылган планета,

сен анда аяр басып, кумар болуп,

Кечи кирди – көлгө кара куулар конуп.

Өзүмдү ай нуруна чырмап таштап,

жээк карап күтө бердим көл үстүндө…

Сен барсың. Келбегениң жаман жорук.

Сырларым кайнап турат жанар болуп,

Көрүнчү, толкундардын арасында

калбайын өзүм жалгыз арал болуп!

1968-ж. (“Каректеги жер”)

 

КЕЧКИ КАЙРЫК

 

Аркасынан чубалтып кара шалы,

башын жөлөп Жердин чың көөдөнүндө,

жаш сүйүүдөй саргайган сагынычтан

Күн үргүлөп баратты, Күн үргүлөп

толтосунан шыркырап жалын учкан.

Тоо аны кыса тартып рахаттана,

кызганып, булутуна түйүп коюп…

Күндүн алп сүйүүсүнө, аптабына

баратты Жер капкара күйүк болуп!

… А бизчи?

Күндө алардай кезиге албай,

ызгаарлар даң салышып ортобузда,

билбейбиз эриндешүү деги кандай,

айланып сүйүү толгон толто музга.

Суйкайган иреңдерге туткундалып

канчанын жүрөктөрү, билгин, калбыр.

Байкасак, алда канча оор экен

Жер, Күндүн тагдырынан биздин тагдыр.

Жок!

Адамдык тагдырлар улуу, ыйык,

жашоодон кол жуусак да ооруп, жалкып,

Жер менен Күн ортосу кандай алыс,

көрүнөт бирок бизге жолуккансып!

Сыздатып сезимдерди эң наристе

алиге кыянаттык, билгин, тирүү.

Байкасак, алда канча оор экен

Жер, Күндүн сүйүүсүнөн биздин сүйүү.

Жок!

Адамдык махабат бийик, ширин,

болсо да ажырашуу, күйүт мөңкүп.

Жердин көп мөңгүлөрү…

Күндө уу нур көп…

Көрүнөт, бирок бизге сүйлөшкөнсүп!

1968-ж. (“Каректеги жер”)

 

* * *

 

Билесиңби, алыска кетүү эмнем?

Ал сени өмүр бою эске тутуум,

сагынуум,

өңдөн таюум күзгү чөптөй,

соксоюп жалгыз басуум бир кыз өппөй…

Билесиңби, алыста калуу эмнең?

Күтүү деген улуу отту жагып коюуң.

Карекке жаш терметүң майрамдарда,

жылмаюуң, элесимди

эм кылып кайран жанга.

Мен шаарга кетпей эле кеткенсидим

дүйнөгө муздан бүткөн… кара бороон…

Сен көлдө калбай эле калгансыдың

жалында алоолонгон!

1968-ж. (“Каректеги жер”)

 

УЯҢДАР