Жолборс терисин кийген баатыр

Чын мажнун — күндөй таза, көңүлү жарык,
Сабырлуу, өзү жоомарт, ойго канык.
Айтышса, бет келгенди сөзгө жыгып,
Ар кимге орду менен акыл салып.
Эгерде бул сапаттан алыс болсо,
Ал мажнун: сүйүү баркын билбес анык.

Мажнундун, билмек кыйын сезим даамын,
Ал сезим: бузук жолдуу жамандардын.
Ыплас кырсыгынан алыс турат,
Бузуктан таза кармап өз тарабын.
Өзүнчө мына ушундай мааниси бар,
Сиздерге мен ыр менен айткандардын.

Чын мажнун — сөзүндө бир, шертинде бек,
Жары үчүн арып-азып алыс кетет,
Айтылган антты актабай кайра кайтпайт,
Кууса да тагдыр күчү канча кектеп.
Алдамчы сезими жок жалган сүйүү,
Көңүлүмдү капа кылып иренжитет.

Курдаштар сүйүү жолун айрып алсын,
Чын мажнун — ичтен күйүп кайгылансын.
Көргөндө, сүйгөндүгүн ичке сактап,
Мезгилсиз айрылууда күйүп-жансын.
Жарынын четтеткенин айып көрбөй,
Керт башын муңга бөлөп, дартка чалсын.

Милдети — жүрө берсин, эч кимге айтпай,
Сүйгөнүн «сүйөмүн» деп элге уялтпай!
Жана да калк алдында үшкүрбөсүн,
Сыртында токтоо болуп түк байкатпай,
Отуна махабаттын кумар болсун
Сезилип тарткан азап, ыракаттай.

Арсыз бар «сүйөмүн» деп айта турган,
Таң калам карап туруп, мен ушуган?
«Сүйөм» деш сүйгөндөрдү шылдың кылат,
Неге айтыш, чын сүйүүгө арзыбасаң.
Не пайда жамандыкка пайда кылып,
Арамдын арам оюн ырбатуудан?

Ким сүйсө ыйлай берсин зарлай-зарлай,
Зарлоого жыргал барбы ашык жардай?
Муңкансын, жалгыздыкта куурал тартсын,
Эңгиреп элден безген бечарадай.
Өзүнчө жарын эстеп күйө берсин,
Бирок да көп ичинде сыр чыгарбай.

Акындар, сөз берметин текке чачпа,
Бирди сүй, тирек кылып өз багыңа.
Тартынбай өнөрүңдү көрсөтө бил,
Кубанып ошол үчүн жанганыңа!
Ыр чыгар, сүйүп чыгар, бекер чыгар,
Сыйлануу, даңк алууну оюңа алба!

Мен өзүм опгол анттан кайра кайтпайм,
Мактанам — ал шертимди тунук актайм.
Эзилем ашыглыктын күчү катуу,
Ууланам, сүйгөнүмдү такыр айтпайм.
Баяндап ошол сүйүү касиетин —
Мындайча кайра урматтап, кайра мактайм.

I

АРАБ ХАНЫ РОСТЕВАН ЖӨНҮНДӨ БАЯН

Тагдыры сүйуп, таалайына бак берген,
Урматы улук миң-миң колду ээлеген.
Арабияда Ростеван деген хан болду
Кызыл тилден жоктур буга тең келген.
Колу да ачык, айтпачы анын марттыгын
Жүзү жаркын, өзү да жеткен эр келген.

Кандай десем, жаркын нур го күндөгү,
Көргөндөрдүн эрип түшкөн жүрөгү.
Ростевандын жалгыз сулуу кызы бар
Андан башка эч перзент көрбөдү.
Ай десең ай, күн десең күн, көркү бар,
Мактап аны даанышмандар айталар.

Мунун аты Тинатин кыз, тийген күн,
Ашыктыктын оту күндө, өзүнүн.
Айдай толуп бойго жеткен чагы эле,
Кантип айтам анын көркүн, мүчөсүн?
Бир күнү хан, вазирлерин чогултуп,
Айта баштайт балдай ширин сөздөрүн:

«Вазирлерим, чакыртканда максатым:
Кеңешиме акылың сурайм баарыңдын
Гүл бакчада соолуганда кызыл гүл,
Арт жагында гүлдөр жайнар дагы анын,
Таалайы үчүн, чыккан күнү баткан соң
Билерсиңер түндөр өкүм аларын.

Мен карыдым, жашар күндү жашадым
Бул карылык кыйын оору, чарчадым.
Мөгдөп калдым, бүгүн-эртең өлөрмүн?
Билемин го көр өз койнун ачарын.
Хандыгымды бергим келди кызыма,
Калың журтка, күндөй нурун чачарым».

«Таксыр, ханым, койчу, — дешти вазирлер
Ырас, гүл да, кызыл гүлүн түшүрөр,
Тийген айга жылдыз кастык кыла албас,
Ай жеңилбес, өз жолунда түз сүзөр.
Гүл соолубас, жыпар жыты сакталар,
Анын жытын сактап жүрөр көп гүлдөр.

Койчу, ханым — гүлүбүз өз нурунда,
Бул кеңешти күткөн жокпуз угууга.
Сиздин нурду калкалоочу ким экен,
«Карылык» — деп кайгырбаңыз сиз буга.
Жүрөгүңүз оттой жанар албууттап
Хандыгыңыз өтсүн күндөй сулууга!

Шумдук болду хан коюлуп аялдан —
Дешип айтар, кудай өзү жараткан.
Жалган эмес, байкаганбыз мурунтан
Ордуңузга күндөй сулуу болот хан...
Баатыр шери сиз болсоңуз элдердин,
Артыңызда ал да бала арстан».

Автандил эр, миң сан колду башкарган,
Кайраттуу эр арстанга да батынган.
Ай мүчөсү ай, айдан, күндөн кем эмес
Далай көздү сулуулугу ай тарта алган...
Тинатиндин жоодураган кой көзү,
Бул жигиттин жүрөгүнө чок салгаң.

Кызды эстеее, жүрөктү оройт махабат,
Бир саатта карасам дейт миң ирет.
Көрбөй калса, сары ооруга кез келет,
Жолугушса жүрөгүнөн от жанат.
Чын ашыктар таба билсе бир бирин
Чиркин сүйүү, аларды эстен тандырат.