Жолборс терисин кийген баатыр

Хан өз кызын, хан кылат дейт, деп угуп,
Автандилге кубаныч кирди курбулук.
Жүрөгүнөн каткан черлер тарады,
Күн бетинен күлдү белем сулуулук.
Ашыгымды, тийген Айды бир карап,
Жаркырайм дейт сары оорудан кутулуп.

Хандык кылган, эч ким келбей теңине,
Ростеван хан мүлдө арабдын жерине,
«Хандыгымды — түшүп берем кызыма» —
Деген жардык таратылды элине.
«Менин кызым, ал көктөгү тийген күн
Күндү карайм дегениңер келгиле»...

Келди арабдар, миң еан болуп туш-туштан,
Бекзаттар көп, эсеби жок чуурушкан.
Автандил бар, түмөн эрлер башчысы
Сулуулугу кем эмес го, Нур кыздан.
Саграт вазир койгон кезден тактыиы —
«Ой, чиркин ай, баа жок экен» — дейт буган.

Тинатинди атасы өзү жетелеп,
Кыз бетинен алтын нурлар себелеп.
Алып келди колу менен хан өзү
Нурлуу кызга хан таажысын кийгизет:
Керме таяк, күмүш кымкап жапканда
Күндөй жанып, Айдай тийип жарк этет.

Көрөбүз деп келген хандар башка элден,
Тинатинге: «Ой, бали ай», — деп баш ийген.
Журт мактады, керней, сурнай тартылды,
Улуу жардык: «Кыз хан болду!» — делинген.
Ростеван хан түштү алтын тактыдан
Элди суроо Тинатинге берилген.

Көз жаш менен кыз тактыга олтурат,
«Эрте го» — дейт, акталса экен хандык барк.
«Кой, күнүм» — дейт, түшүндүрүп атасы:
«Ата салты, атасы атын калтырмак,
Эне сүтүн, ата акысын актоочу эр
Күйгөн отту уландырып жандырмак.

Гүл бакчага көктөн жамгыр куйгаңдай,
Менин күнүм, көтөр башты, ыйлабай!..
Улуу арабдын Урматтуу улуу ханысың,
Көрөгөч бол, акылман бол жалтанбай.
Жакыр дебей, жарды дебей көз салгын,
Нуруңду чач бардык элге тартынбай.

Күн жаркырап гүлгө нурун чачкандай,
Тегиз нур чач, шордууларды калтырбай.
Ким март болсо — береке да ошондо
Сараң болгон өлүп кетет жарыбай.
Берекеңди бергин кең-кесир
Булак-булак суусун бөлгөн дайрадай.

Марттык кылбоо — хандыктагы чоң намыс
Марттык кылсаң – Эдемдеги* кипарис**
Сыяктанып көккө жетип турасың,
Жай, кыш дебей гүлдөн гана көз алгыс!
Жоомарт болсоң — дүнүйө, мүлк да сеники
Жоомарт болсоң — эр болосуң бет алгыс».

(*Эдемдеги — бейиштеги деген мааниде.
**Кипарис — жылуу жакта өсө турган көлөкөлүү сонун дарак)

Касиетин, ата сөзүн жай гана,
Кең санаада ак кептердей айлана.
Укту кызы, баарын эске калтырды,
Ростеван хан таң-тамаша сайранда...
Күн Тинатин, Тинатин күн — экөө бир
Көктө турат көз уялтып нурлана.

Ханша Тинатин кары устатын чакыртты
Шарт эттире казына оозун ачтырды:
«Төккүн, — деди, — канча дүнүйө болсо да».
Калайыкка марттык кылып чачтырды.
Алтын, күмүш, каухар, жакут асылдар
Эл колуна жарк-журк этип ташылды.

Бала күндөн жыйнап жүргөн өзүнчө
Нечен жылдар чогултулган дүнүйө,
Былк этпеген, кол тийбеген мурасты
Тинатин кыз таратты бейм бир күндө.
Буйрук берди: «Ата сөзүн аткарам,
Бир ууч алтын сакталбасын үйүмдө».

«Бүт ачылсын өзүм билген казыналар
Чубатылсын өңкөй учкул тулпарлар».
Жер ызы-чуу, чуулары жоо чапкандай
Таратылды төрт түлүктүү миң сан мал.
Кызга раазы... алтын баалуу жибектер,
Кымбат заттар карасаң көз жаңылтар.

Талоочу эле, эрлер жоону чапканда,
Дал ошондой хан казынасы таланды.
Эркин туйлап, жакырлардын астында
Булут менен учту арабдын аттары.
Тинатин кыз мүлктү чачты мөндүрдөй:
«Дагы кимдер кур калды?» — деп сурады.

Мына сайран. Батты арак-шарапка
Күң да, кул да, кыз-эркек да шапарда.
Эмне шумдук, сабыры суз Ростеван?
Кайгырыңкы, калың журттун алдында...
Сайранда элге күбүр-шыбыр тарады —
Деген сөздөр: «Бу не үчүн хан капа?»

Сансыз элден көзгө түшкөн бирден бир,
Арстандыгын сансыз эл да билгендир?
Обочодо күндөй тийип олтурат
Жанында бар Саграт деген карт вазир.
«Хан эмне үчүн, таң калгандай капалуу?» —
Деп шашылып сурап калды Автандил.

«Таксыр ханым баткан окшойт капага,
Жаңылыштык иш кылдыкпы биз ага?
Бул укмуш ко, хандын дартын билели» —
Деди Автандил ханга жаккан Сагратка:
«Бекер бизди уялтпасын нуруна
Сурайлычы кылган болуп тамаша».

Турду ордунан күн Автандил,
Саграт Мелт-калт кылып таттуу шарап колго алат.
Жоодурашып, хан астына жыгылып
Мындай деген, балдан ширин сөз тамат.
Кепке чечен, ханга сырдаш Саграт
Андай сөздү дароо гана өзү алат: