АЙТТЫРЫП КЕЛГЕН АЖАЛ БАЯНЫ

Повесть

Аны өлтүрүп кеткен күнү Сантьяго Насор епископ келер кемени тоскону таңкы 5.30да турган. Түшүндө ал жумшак жамгыр себелеген анжир багын аралап баратыптыр, кандайдыр бир ирмемге бакытка балкый түшкөнсүдү, бирок ойгонгондо шакка конгон чымчыктар башынан ылдый чычып жибергенсиген сезимден арыла албай койду. “Ал түшүндө бак-даракты көп көрөр эле”, — деди мага апасы мындан 27 жыл мурдагы каргашалуу дүйшөмбүнүн кылт эткен кыймылынан өйдө эстей.

 “Андан бир жума мурда түш көрсө, калдыркан калайдан жасалган самолётту учуп баратыптыр, жалгыз экемин, бадам багынын бир бутагына да тийбей аралай чаап учуп келатырмын деген”, — дейт апасы. Пласида Линеро түшүн аскарын айткандарды өңүндөй жоруган өнөрү дүң аял эле, арийне уулунун бак-дарак тууралуу айткан андагы түшүнөн да, өлөр таңда көргөн мындагы түшүнөн да эч кандай корко турган кооп тапкан эмес.

Сантьяго Насар өзү да алда немеге түпөйүл тартып түйшөлгөн жок. Тек кийимчен жатып, начар уктады, ойгонгондо оозу чыла даамданып, башы катуу ооруп калыптыр, бу да болсо кечээки үйлөнүү тоюнда таң аткыча ичкен ичкиликтин кээри деп койду. Үйдөн таңкы 6.05те чыкканда алик алып, салам берген, андан бир саат өтпөй кудум чочкодой кууп жүрүп сайылганын көргөн көпчүлүк уйкусу анчалык канбагансыганы менен көңүлү кадимкидей көтөрүңкү эле, атүгүл кеп арасында бүгүнкү күн жакшы болорун кыстара кетип жаткан деп эскеришти. Анысы аба ырайына канчалык байланыштуу же байланыш эместигин эч кими так кесе айталбады. Тек бир даары жарык эле, калың бананды аралай деңизден сыдырым жел согуп турган, февралдын ачык күндөрүнүн бири болчудай сыягы бар эле дешти. Бир даары тескерисинче, жок, күндүн ырайы абдан жаман болчу, бүркөк асман салаңдап жерге түшүп турган, абадан бүксүгөн суунун жыты келип, кара басар маалда кудум Сантьяго Насар ар дайым түшүндө көргөндөгүдөй майда жамгыр себелей баштаган дешти.

Ал үйлөнүү той менин масчылыгым Мария Алехандрина Сервантестин кумардуу кучагында тарады. Капилеттен кагылган коңгуроолордун үнүнөн чочуп ойгонуп, булар епископтун урулуп жатса керек деп ойлоп койдум.

Сантьяго Насар үйлөнүү тойго барар алдындагыдай эле экөө тең батталбаган шымы менен ак болотнай көйнөгүн кийди. Өтө аздектеген кийими ушулар эле. Эгерим епископ келерин күтпөгөндө ал көйнөгү менен күрөң-жашыл шымын киймек, атка жүрөр өтүгүнүн кончун кере тартып, атасынан малы менен кошо калган “Периште жүз” асьендасын беттеп жүрмөк, ар дүйшөмбү сайын ошентер эле, асьенда ага анчалык пайда апкелбесе да чарбасын жакшылап жөндөп алган.

Тоого ал ар дайым “магнум-357” курчанып аттанар эле, салмагы сайдын ташындай бул октор бир басканда жылкыны эки бөлө жыга чабат дечү. Кекилик уусу башталганда ал бүркүт аңынын аны-мунусун да ала жүрчү. Андан башка анын шкафында “малинхер-шёнауэр-36.06”, “холланд-магнум-300”, “хорнет-22” эки катар дүрбүлүү мылтыктар, анан көп дүрмөттөлүү “винчестер” турар эле. Ал ар дайым тапанчасын жаздык каптын алдына катып, кудум атасындай уктачу; ал күнү үйдөн чыгарда тапанчасын окчонтойдон бошотуп, түнкү столчонун тартмасына салып койду. “Ал куралды эч качан октолуу калтырчу эмес”, — деди мага апасы. Анысын мен да билчүмүн, ал куралды башка жерде, ал эми окторду башка окчун жерде кармарын билчүмүн; бул да болсо кимдир-бирөө азезилдин азгырыгына алдырып же жаза тайып жаңылып албасын дегендик эле. Сактыктын жакшы насааты атасынан калган; күндөрдүн бир күнүндө кызматкер кыз төшөк жыйнап жатып жаздыкты силкмек болсо, андан тапанча топ этип жерге түшүп, тарс этип атылып кетет, анын огу бөлмөдөгү шкафты тепчип өтүп, конолго дубалын тешип, мээ көзөгөн ышкырык менен коңшу үйдүн ашканасынан ашып, аянттын аркы өйүзүндөгү чиркөө алтарын аземдеген адамдын бою менен тең ыйык гипис-статуянын бырын-чырынын чыгарат. Сантьяго Насер анда балапан жүнү баталек бала эле, бирок ал окуя анын эсинен эзели чыкпай калды.

Апасынын акыркы эсинде калганы ал уктачу бөлмөдөн уулунун шаша-буша чыгып баратканы болду. Жуунчу бөлмөдөгү торбочодон аспирин издеп атып, апасын ойготуп ал ошол замат светти күйгүзүп, босогодо колуна суу куюлган стакан кармап турган уулун көрдү – ушул элес өмүр бою көзүнөн өчпөй калды.