Архат

Ошол эле учурда Улуттук китепкананын архивинде кагаз тиктеп отурган Таштан кайсыл бир туюму менен Жылдызды издеп, экөөнүн баскан-турганын, өткөргөн таттуу түндөрүн көз алдынан чуурутуп, ишинен алагды.

Таштандын телефон номери ал архивден чыккандан кийин гана алынды.

– Таштан, мен сени издеп атам. Шашылыш сөз бар.

– Каердесиң, Жылдыз?

– Үйдөмүн. Күтүп атам.

– Баратам. Кола? Апельсин?

– Мандарин!

Андан кийин экөө мандариндин ширесин ууртап, тиктешип отурушту. Биринен бири көзүн алгысы келбейт.

– Карап көзүм тойбой атат, – деди Таштан күлүп.

– А мен сени эмнеге тиктеп отурам билесиңби?

– Билсем буюрбасын.

– Ушундай сулуу, бойлуу, күчтүү, акылдуу жигитти Кудай мага чын буюрдубу, же калппы деп тиктеп отурам.

– Бойлуу болсо болгондур, бирок акылында шегим бар ошонун.

– Ха-ха! Сенин акылың Адилетке жугушуп, ошонун азабын дагы тарта турган болдук окшойт. Мен чындап кайгырып атам, Таштан. Биздин «абрамдын» бүгүнкү мага айтканын эмне кылабыз эми?

– Мен түшүндүм, Жылдыз. Ал еврейчиктин ою такыр башкада окшойт. Би ринчиден: Адилет отличник деген күбөлүк албаса кейибе. Тибетте ага карабайт.

Баланын билимин алар өзүлөрүнүн тести менен башкача текшеришет. Экинчиден: Абрамовичти мен жок кылам.

– Кой! – деп Жылдыз чын дилинен күлдү. – Ал бечарада эмне жазык.

– Бечара эмес ал. Лицей ачкан кожоюн да бечара болчу беле. Эгер менин тилимди алсаң, азыр аны текшерип көрөлүбү?

– Кантип?

– Сага визиткасын берген турбайбы. Телефон чалып көрсөң.

– Эмне деп?

– Ойлондум де. Жолугушалы деп көр. Эмне дээр экен ал моромой.

– Макул дейт да. Ал ошону күтүп атпайбы.

– Макул десе баралы. Көрөлү.

– О, бул коркунучтуу вариант. Мен андай авантюрага бара албайм. Андан көрө мындай, Таштан. Эртең лицейге баралы да, Адилет бешинчини бүттү деген документ алалы. Жылдык баалары ансыз деле жаман болбойт. А мен болсо лицейде иштебейм деп арыз таштап кетем Брудныйга. Ансыз деле контрагымдын мөөнөтү бүтөт.

– Адилет экөөбүздүн айыбыздан дагы бир жолу кызматсыз каласыңбы?

– Табылат.

– Контрагың качан бүтөт?

– Бүттү уже. Бир эле окуу жылына болчу.

– А Брудныйды эмне кылабыз?

– Ал жашай берсин.

– Ага бираз муштум жыттатып койсомбу деп турам.

– Кикбоксингчилер муштумсуз сүйлөшө албайсыңар ээ?

– Муштум эркектердин эң түшүнүктүү тили. Котормочунун кереги жок. Унчукпай бир эле урганда бардыгы тең, еврей да, негр да, папуасың да дароо «түшүндүм» дейт. «Дагы сурооң барбы» десең, жок, бардыгы «окей» дейт. Кыска жана нуска тил!

– Еврейлер мушташпайт болуш керек. Интеллигенттер да.

– Аның чын. Алар көбүнчө «башы» менен мушташышат. Бирок мобул «эл аралык тилди» да жакшы түшүнүшөт. Акыл бар да.

Таштан муштумун түйүп столго таштап койду. Жылдыз жигиттин таштай катуу муштумун кармалап кызыкты:

– Ой-бой, бул тийсе «Абрамович» өлүп калбайбы.

– Өлбөйт. Бирок гарантия толук болот да. Экинчи сага сугун артпайт. Телефон чалып көрсөң, текшерели.

– Анын жообу белгилүү. Ошон үчүн чалбай эле коёюнчу.

– Анда дагы бир гарантия бар, экөөбүз ажырабас үчүн.

– Кандай?

– ЗАГС…

– Ау! Мына бул толук гарантия!..

* * *

Кандуу кырсык капыстан болду. Эртең буйурса деп Адилеттин Тибетке окууга кетишин атасы Саламат менен макулдашабыз деп атышкан. Түшкү тамактын убагын мелжеп да коюшкан. Саламат менен таң эртеде сүйлөшүш опурталд кечкисин да тобокелге салышка болбойт, анткени кечке дейре кимдир бирөө анын кыялын тескери айлантып коюш мүмкүн. Ылайыктуусу эле түшкү дасторкон. Эгер Айзада ниетин коюп тамак жасаса, Саламаттын көңүлүн төлгөчүдөй эле таап коёт. «Охоо! Бу кайдагы катып койгон маймантууң, ыя байбиче?» – деп андайда Саламат жайдаңдай түшөт. Дал ошону кылмакка кам урган Айзада кечтен баштап эле кыртыштуу, майлуу эттерин муздаткычтан чыгарып койгон болчу. Шектүү дүбүрт Тараза жылдыз капталга оогон кезде, болжолу түнкү саат төрттөр чамасында угулат.