Эрнест Хемингуэй
Чал жана деңиз
– Бирдеме ичесиңби? – деп сурады Террасанын ээси.
– Жок, – деди бала. – Тигилерге айтып койчу, Сантьягонун тынчын алышпасын. Мен дагы келем.
– Мен дагы ага өтө кейип турганымды айта бар.
– Ыракмат, – деди бала.
Бала чалдыкына кофени алып келип, чал ойгонгончо жанында олтурду. Ал бир жолу ойгончудай болуп баратып, кайра оор уйкуга батып кетти. Бала жолдун аркы жагындагы кошуналарга барып, кофе жылытыш үчүн карызга отун сурап келди.
Акыры чал ойгонду.
– Жат, жата бер, – деди бала. – Мына муну ич! – Ал стаканга кофе куюп берди.
Чал стаканды алып, кофени ичти.
– Алар мени жеңишти, Манолин,– деди чал, – алар мени жеңишти.
– Бирок ал өзү сени жеңе алган жок да! Балык сени жеңген жок да!
– Жок. Аның накта чындык. Бул кийин болду.
– Педрико кайыкты, шаймандарды карап турам – деди. – Башын эмне кыласың?
– Педрикого айтып кой, торго сала турган жем кылып керте-керте чаап алсын.
– Кылычтычы?
– Кааласаң, сен эстелик кылып ал.
– Каалабай анан, – деди бала. – Эми мындан кийин эмне кылабыз?
Ошону сүйлөшөлүчү.
– Мени издештиби?
– Сөзсүз да. Жээктин сакчылары да, самолёттор да.
– Океан чексиз чоң, кайык болсо кипкичинекей, аны байкабай калууга да болот, – деди чал. Ал өзү менен өзү жана деңиз менен сүйлөшпөй, башка бирөө менен сүйлөшкөнүнө жыргап калды. – Мен сени өтө сагындым, – деди ал. – Сен бирдеме кармадыңбы?
– Биринчи күнү бир балык. Экинчи күнү бирди, анан үчүнчү күнү экини.
– Сонун болгон турбайбы!
– Эми мындан кийин балыкты экөөбүз бирге уулайбыз.
– Жок. Мен бактысызмын. Менин ишим оңолор эмес.
– Сен ага көңүл бурба, – деди бала. – Бактыны сага мен алып келем.
– Эне-атаң сага эмне дешээр экен?
– Эмне дешсе, ошо дешсин. Мен кечээ эки балык кармабадымбы. Бирок мындан ары экөөбүз бирге уулайбыз, мен дагы көп нерсени үйрөнүшүм керек.
– Жакшы дегээ таап, мындан ары дайыма ала жүрүш керек. Мизин эски «форддун» рессорунан жасоого болот. Гуанабакоага барып курчутуп алабыз. Ал курч болуш керек, бирок чыңоосуз, анда морт болуп калат. Менин бычагым таптакыр эле сынып калбадыбы.
– Мен сага жаңы бычак таап берем. Рессорду да курчутам. Бул катуу brisa[30] дагы канча күн болор экен?
– Мүмкүн, үч күн. А балким, андан да көбүрөөк.
– Ага чейин баары жайында болот, – деди бала. – Сен колуңду айыктыра бер.
– Колумду эмне кыларымды билем. Түнүчүндө мен бир кызык суюк нерсени түкүрдүм, көкүрөгүмдө бирдеме үзүлүп кеткенсип калды.
– Муну дагы айыктыр, – деди бала. – Жата тур, абышка. Мен сага таза көйнөк алып келип берейин. Тамак да ала келем.
– Мен жокто чыккан гезиттен да ала келсең, – деп сурады чал.
– Сен батыраак айыгышың керек, анткени мен сенден көп нерсени үйрөнүшүм керек. Сен мага дүйнөдөгүнүн баарын үйрөтө аласың. Абдан оорудуңбу?
– Абдан, – деди чал.
– Мен тамак менен гезит алып келейин. Эс ал, абышка. Аптекадан колуңа жарай турган дары ала келем.
– Педрико балыктын башын өзү алсын, айтып кой. Унутпа.
– Унутпайм.
Бала кепеден чыгып, таштуу жол менен ылдый түшүп баратып, дагы ыйлап жиберди.
Ошо күнү Террасага бир топ туристтер келип калышты. Туристтер чыгыштан соккон шамал булуңга кире бериш жерде бийик толкундарды айдап жатканын карап турганда, бир аял пиво куя турган бош калайлар менен өлгөн медузалардын арасында чайпалып турган, учунда далдайган куйругу бар узун ак омуртка сөөктү көрдү.
– Бул эмне? – деп аял ошол килейген балыктын сөөгүн көрсөтүп, официанттан сурады.
– Tiburon, – деди официант. – Акулалар. – Ал болгон окуяны төкпөй-чачпай айтып бергиси келди.
– Акулалардын куйругу ушунчалык көрктүү, кайкы болот деп мен эч качан ойлогон эмес элем, – деди аял.
– Мен дагы билген эмесмин, – деп ал аялдын жолдошу макул болду.