Чал жана деңиз

Түн ичинде акулалар дасторкондо калган кешикти талашкан соргоктордой, балыктын мүлжүлүп бүткөн сөөгүнө асылышты. Бирок чал аларды карап да койгон жок. Ал өзүнүн кайыгынан башкага көңүл бурбайт. Ал балыктын олчойгон салмагынан бошогон кайыктын бош жана жеңил кетип баратканын гана сезип олтурат. «Жакшы кайык, – деп ойлоду ал. – Румпелди эсептебесек, бүпбүтүн. Жаңы румпел коюш опоңой».

Чал жылуу агымга киргенин сезди, жээктеги кыштактардын оттору ага көрүнүп турду. Кайсы жерде экенин ал азыр билгендиктен үйүнө жетип алуу ага кыйын иш эмес. «Шамал, ал шексиз бизге дос, – деп ойлоду ал. – Ошондой болсо да, дайыма дос эмес. Чексиз деңиз дагы ошондой, анда досторубуз да, душмандарыбыз да толуп атат. Төшөкчү... – деп ал оюн бурду. – Төшөк болсо менин досум. Ооба, кадимки эле төшөктүн өзү. Төшөккө жатыш – бу чоң иш. Бирөөгө жеңилгенде, өзүңдү кандай жеңил сезесиң! – деп ойлоду ал. – Мынчалык жеңил болорун мен билген да эмесмин. Сени ким жеңди, чал? – деп өзүнөн сурады. – Эч ким, – деп жооп берди. – Мен жөн эле деңизге өтө алыс кетип калдым».

Чал кичинекей булуңга киргенде, Террасада жарык жок экенин көрүп, эл уктап жатканын түшүндү. Шамал тынымсыз күчөп отуруп, эми абдан катуу сого баштады. Бирок гавань тынч экен. Чал асканын түбүндөгү майда шагылга келип токтоду. Ага жардамдаша турган эч ким жок болгондуктан, ал кайыгын жакыныраак айдап келди. Кайыктан чыгып, аны аскага байлады. Мачтаны сууруп, парусту ага ороду да, бекитип байлады. Анан мачтаны ийнине салып өйдө карай жөнөдү. Ошондо гана канчалык чарчаганын түшүндү. Бир паска токтоп артын карады да, көчөдөгү фонардын жарыгында балыктын кайыктан бийик көтөрүлүп турган далдайган куйругун көрдү. Ал анын агарган кыр аркаларын оркойгон кылычы бар башынын көлөкөсүн көрдү.

Чал кайта тырмышып өйдө чыга берди. Дөңгө чыгып жыгылып калды да, мачтаны далысынан түшүрбөй, бир аз эс алып жатты. Анан турайын деди, тура албады да, жолду карап олтуруп калды. Аңгыча болбой өз иши менен бараткан мышык чуркап өттү, ал кеткен жакты чал көпкө чейин карап отурду. Анан ээн жолду тиктеп калды. Акыры мачтаны жерге таштап, ордунан турду. Анан мачтаны алып, ийнине кайта салды да, жол менен өйдө карай жөнөдү. Кепесине жеткенче беш жолу эс алууга мажбур болду.

Үйүнө кирип, мачтаны дубалга жөлөдү. Караңгыда суу куйган бөтөлкөнү таап, суусунун кандырды. Анан керебетке жатты. Одеялды далысына тартып, аркасын, буттарын жапты да, бетин гезиттерге басып көмкөрөсүнөн түшүп, эки колунун алаканын жая сунуп, уктап кетти.

Эртең менен бала кепеге баш бакканда, чал уктап жаткан экен. Шамал катуулап, кайыктар деңизге чыкпай калган, бала да уктап калып, анан эртең менен адатынча чалдын кепесине барды. Бала чалдын дем алып жатканын туйду, бирок анын колдорун көрүп ыйлап жиберди. Бала чалга кофе алып келиш үчүн алачыктан акырын чыкты да, жол бою ыйлап жүрүп отурду. Кайыкты көп балыкчылар тегеректеп, ага байланган нерсени карап турушуптур; бир балыкчы багелегин түрүп сууга кирип, жип менен балыктын тулку сөөгүнүн узундугун ченеп жүрдү.

Бала аларга карай төмөн түшкөн жок; төмөн жакта ал мурда эле болгон, бир балыкчы кайыкка көз салып турам деп, ага убада берген.

– Ал-абалы кандай? – деп балага кайрылып бир балыкчы кыйкырып калды.

– Уктап жатат, – деп жооп берди бала. Алардын баланын ыйлап жатканын көргөн-көрбөгөнү бала үчүн баары бир эле. – Анын тынчын албагыла.

– Тумшугунан куйругуна чейин он сегиз фут экен! – деп балыкты ченеп жүргөн балыкчы балага кыйкырды.

– Андан кем эмес, – деди бала.

Ал Террасага кирип, бир банка кофе сурады.

– Мага ысык кофе, көбүрөөк сүт жана кант бергиле.

– Дагы бирдеме ала барсаңчы.

– Кереги жок. Ага бирдеме керек болсо, кийин көрүшө жатарбыз.

– Ой, балык эмес бекен! – деди Террасанын ээси. – Тим эле адам баласы көрө элек балык экен. Сен дагы кечээ эки жакшы балык кармадың.

– Менин балыгым куруп калсын! – деп бала кайрадан ыйлап жиберди.