Чал жана деңиз

Чал кайыктын арт жагына жатып алып, кайыкты башкарып, Гавананын отторунун кызыл жарыгы качан көктөн көрүнөт деп күтүп олтурат. «Менде балыктын жартысы эле калды, – деп ойлоду ал. – Бактым болсо, жок дегенде анын алдыңкы бөлүгүн үйгө жеткизип алар бекенмин. Ушунча болуп мага да бирдеме буйрар!.. Жок, – деди ал өзүнө. – Сен деңизге мынчалык алыс кеткениңде эле ишиңдин ийгиликтүү бүтүшүн келекелегенсиң».

«Жөнү жок келжиребе, чал! – деп, ал өзүнүн сөзүн өзү жулуп алды. – Уктабагын да, рулду кара. Балким, сага да бакыт конор».

– Эгерде бак-таалай бир жерде сатыла турган болсо, мен андан жок дегенде бир чымчым сатып алар элем, – деди чал.

«Эмнеңе сатып аласың? – деп кайра өзүнөн сурады. – Аны жанагы жоголгон гарпунга, сынган бычакка же жарадар болгон колдоруңа сатып алмаксыңбы? Ким билет? Бактыны деңизде жүргөн сексен төрт күндө сатып алгың келбеди беле. Ара-чородо аны сага сатып да жибере жаздашты. Капкайдагы сандырактаган ойлорду ойлоп эмне кыласың. Бакты адам баласына ар түрдүү болуп келет, аны таанууга болот дейсиңби? Мисалы, мен болсом, бактыны кандай түрүндө болсо да кичине сатып алып, анысына эмне сураса, ошонун баарын берер элем. Гавананын отторун көргүм келет, – деп ойлоду ал. – Сен өтө көп нерселерди каалап турасың, чал. Бирок мен азыр Гавананын отторун гана көргүм келет – андан башка эч нерсенин кереги жок».

Ал рулдун жанына ыңгайланып отурмакчы болду да, оорусу күчүркөгөн соң, чынында эле тирүү экенин билди. Чал шаардын отторунун жарыгын саат онго жакындап калганда көрдү. Адегенде ал айдын чыгып келатканда асманга тийген муңайым жарыгындай көрүндү. Анан ал оттор, бийик көтөрүлгөн толкунду катуу шамал бетинен кубалаган океандын сызыгынын ары жагынан даана көрүндү. Чал кайыкты ошол жакка буруп, азыр эле Гольфстримге кирип барам деп ойлонуп кетти. «Мына эми бүттү, – деди ал. – Алар сөзсүз дагы келишет. Ал эми түнкү караңгыда жалаң колдору менен адам эмне кыла алат?»

Анын тула бою бүт бойдон сыздап ооруйт; түнкү суук жараттарынын жана кыйналган колдору менен буттарынын оорусун ого бетер күчөттү. «Мен эми мындан ары салгылашпасмын деп үмүт кылам. Деги салгылашпасам экен!» Бирок түн ортосунда ал акулалар менен кайта салгылашты, бу жолку салгылашуу пайдасыз экендигин билди. Алар бир үйүр болуп келишти, чал алардын канаттарынын суудагы издери менен балыкты качырып киргенде алардын тулкулары тараткан жарык шооладан башка эч нерсе көргөн жок. Ал союл менен чапкылап жатты, тиштерин карсылдатканын угуп, балыкты астыртан келип тыткылап жатканда, кайыктын кандай чайпалганын билип турду.

Ал караңгыда эч нерсени көрбөй, кулагы менен угуп, сезген нерсени гана союл менен шакылдатып чапкылап жатты. Бир маалда колундагы союлунан да айрылып калды. Ал румпелди ордунан жулуп алып, эки колу менен бекем кармап, тарсылдатып үстөкө-босток сабай баштады. Балыкты бир-бирден жулкуп же баары биригип жабалактап талап, жылтырап агарган этин лапылдатып сугунуп жатышты. Акыры бир акула балыктын башына жетти, ошондо чал иштин бүткөнүн түшүндү. Ал балыктын башынын катуу сөөгүн кемирип жаткан акуланы тумшуктан ары бир салды. Бир жолу урду, эки жолу, анан үчүнчү жолу. Чал румпелдин чатырап сынганын угуп, акуланы жарылып калган сабы менен сайды. Жыгачтын акуланын этине киргенин сезип, анын учтуу экенин билип, дагы бир жолу уруп калды. Акула балыкты таштап, ары карай сүзүп кетти. Бул акула балыкты талаган үйүрдүн эң акыркысы эле. Эми алар жей турган эч нерсе калган жок. Энтигип, араң эле дем алып турган чал оозунан башкача бир түрдүү даам сезди. Даам таттуураак жана кичине жез кошулгансыйт. Чал чочуп кетти. Бирок ал даам бир аздан кийин жоголду.

Чал океанга түкүрдү.

– Жегиле, galanos, какагыла! Түшүңөрдө кишини өлтүргөнүңөрдү көргүлө.

Чал эми биротоло жеңилгенин билди. Ал кайыктын артына келип, румпелдин сыныгын рулдун тешигине ченеп, эң болбосо кайыкты ушу сынык менен айдоого болорун көрдү. Ал капты үстүнө жамынып, кайыкты туура багытка бет алдырды. Азыр ал жеңил жүрүп баратты. Чал эч нерсени ойлобойт, эч нерсени сезбейт. Эми ага баары бир, анын бир гана максаты – кайыкты иши кылып киндик каны тамган жээкке батыраак жана түзүгүрөөк жеткириш.