АЙКӨЛ МАНАС БАЯНЫ

Көчөгө асып алыптыр.

Кырк чочкону да союп,

Муну катар салды эле.

Кырк өгүздү да союп,

Аны катар да салды.

Кырк качырды да союп,

Аны дагы салды эле.

Ар уруудан кырк-кырктан,

Бу кытайдын ырымы

Алып келип салды эми,

Колодон кылган жез буркан

Кудайым - деп, ошону

Аса байлап калды эми.

Зыйкырчысы чочунуп,

Таш сайынган кытайдын

Тазалары чогулуп,

Адам таппас ой кылып,

Душманды таап келдик - деп,

Так кырк беш күнү той кылып,

Алтын тактын түбүнө

Жар Манас айдап барды эле.

Манжуулары башкача,

Балбандары бир канча

Алтын тактын түбүндө

Бийиги кырк аркан бойлуу

чоң зындан

Өлтүрбөстөн житирбей,

Тирүү бойдон салды эле.

«Манастын аты өчтү» - деп,

Улуктун баары тараптыр,

Өлтүрбөстөн житирбей

Ал байкушту

Он эки жылы камаптыр.

Аны мындай таштайлы,

Эми бери жактан баштайлы.

Алтайга барган бакырлар,

Айдалып барган баатырлар,

Өлбөй-житпей кайгырган,

Тирүүлөй журттан айрылган,

Күнөөгө колу байланган,

Алтайды көздөй айдалган.

Алтын кен казып бай болгон,

Аштык айдап, мал күтүп,

Сан кара айдап, бай болгон,

Ал Жакыптын колунда

Калмактан Кочку бар болгон.

Койго койгон Ошпурду,

Төөсүндө малай бар.

Ошо Жакып кайран бай

Жуманын кадыр түнүндө,

Түн ортосу мезгилде

Уктап жатып түш көрүп,

Түшүндө жакшы иш көрүп,

Бөлүнгөн Жакып байкуштун

Бөдөнөдөй көзүнөн

Бөлөк-бөлөк жаш кетип,

Карагаттай көзүнөн

Камчы бою жаш кетип,

Көңүлү жаман бөлүнүп,

Жакып сындуу байыңдын

Көзүнүн жашы төгүлүп,

Кабырга сөөгү сөгүлүп,

Түшүндө бейиш көрүнүп,

Түштү көрүп бай Жакып

Көңүлү жаман бөлүнүп,

Кыдырата карабай

Кыйын мүшкүл иш түшүп,

Кылча жанын аябай:

«Күтүп алган сан кара

Түшүм орун келсе - деп,

Түбүнө чогуу жетсем - деп,

Ушул турган сан кара

Түгөл кырып кетсем» - деп,

Байыңыз Жакып муну ойлоп,

Кырк үйлүүнүн жакшысы

Өпкө чабар бакшысы,

Өөдө чабар жакшысы,

Башчысы бабыр Акбалтай,

Берениң Жакып ыйлаптыр,

Кырк үйлүү кыргыз, Акбалтай

Ошонун баарын чакырып,

Түндөгү көргөн асыл түш

Жорутууга жыйнаптыр.

Бай Жакыптын түшү - деп,

Кырк үйлүү кыргыз келди эми,

Жыйнап алып кыргызды

Бай Жакып ыйлап берди эми:

«Менин малым арбын, башым жок

Баарыдан азап бул мүшкүл

Менин бала тапчу айлам жок.

Ичим капа, тышым чок

Каран малга ээ болчу

Карасам эркек балам жок,

Же менин бала тапчу чарам жок,

Бадышам Алдам болбосо

Андан бөлөк чара жок,

Топозум токсон миң болду,

Менин байлыгым журтка даң болду,

Менин малым түмөн, балам жок,

Жараткан себеп болбосо

Менин андан башка чарам жок.

Бээ баштаган беш тогуз

Тилекке кармап сойду эми,

Төө баштаган төрт тогуз

Мискин менен бакырга

Назырга байлап койду эми,

Көңүлгө бүткөн көп муңду

Таптакыр Жакып койду эми,

Калың жаткан далай бээ

Даам берүүгө сойду эми,

Бай Жакыптын үйүнө

Кырк үйлүү кыргыз толду эми,

Кырк үйлүү кыргыз тойгондо:

«Оомийин!» - деп, кол жайып,

Бата кылып койду эми.

Бала каздай баркылдап,

Баатыр сүйлөп таркылдап,

Адам угаар эпти айтты,

Баатыр Жакып кепти айтты,

Түндөгү көргөн түштү айтты,

Түйшүгү жакшы ишти айтты

«Журтум,

Түндө бир жатып түш көрдүм,

Мен түшүмдө мыкты иш көрдүм,

Журтум, кадыр түн чалар түн барбы,

Калмактан кудай куткарып

Кыргызды көрөр күн барбы?

Менин түндөгү түшүм ыктуу түш,

А түшүмдүн байдасы

Силерге тийчү мыкты түш.

Түндө жатып түш көрсөм,

Ала-Тоо башын жайладым,

Мен бир бала барчын

бүркүт кармадым

Салбурун чыксам салууга,

Канаттын күүсү угулду,

Каарына карап туралбай

Мунун качырган жандар жыгылды.

Ааламды чардап учкандай,

Кара кулак кабылан

Астында болду чычкандай.

Томогосун тартканда

Калайманды салыптыр

Кара чаар жолборс, каманды

Каршы-терши жарыптыр,

Кайыр кылган бир жан жок

Канаттуунун баарысы

Астына түшүп калыптыр.

Көтөрсө боосу сексен төрт,

Ал бүркүттүн серп алган жагы

кызыл өрт,

Күн чыгышка көтөрүп

Салбурунга барыпмын,

Азуулуунун баарына

Мен акыр заман салыпмын,

Жалгыз бирөөн куткарбай

Жардырып союп алыпмын,

Кызыккандан бир жайды

Кыпкызыл канга түшүрүп,

Капчыгай кылып салыпмын.

Бул эмине болучу,

Бул түшүмдү жоручу?

Жана уктап түш көрсөм