АЙКӨЛ МАНАС БАЯНЫ

Тоодо жүрүп атыпмын,

Басып түшөр дайыны жок

Мен бир зоодо жүрүп атыпмын.

Капаланып тура албай,

Каарланып турганда

Абийирим минтип жабылды,

Ошо көргөн түшүмдө

Кайыбынан колума

Бир зулпукор кылыч табылды,

Кармап алып качырдым,

Жол бербей турган кара зоо

Кара зоого качырдым,

Шилтесем зоо быркырап

Кылычымын каарына чыдабай

Кара зоо кулай берди быркырап,

Түптүү тоону кулаттым,

Түз чапкандын баарысын

Талкан кылып ураттым.

Ташты чаап жол кылдым,

Чытырман токой-черлерди

Талкан кылып жойлоттум,

Ташты бузуп жол кылдым,

Далай зоону кор кылдым,

Дарыяны соолттум,

Бет алганды өрттөдүм.

Өлөңдүү жерге өрт койдум,

Жардуу жерди жай кылдым,

Бу башымды кан кылдым.

Жүргөнүм ээн жай, чет болду,

Кылычты шилтеген жагым өрт болду,

Бул эмине болучу,

Журтум, түшүмдү жоручу?

Жана да жатып түш көрдүм,

Жана жакшы иш көрдүм,

Дөбөгө жатып түш көрсөм,

Төгөрөктү курчаган

Ааламга тийип көлөкөм

Чатыр болуп жатыпмын,

Бир танабын байланган

Күндүн чыгаар жерине,

Менин бир түркүгүм орноптур

Күн батуучу белине.

Көлөкөм тийип ааламга

Жайнап жатып калыпмын,

Арсландай чамынып,

А кудайга жалынып,

Оң кол менен бир чапчып,

Күндү кармап алыпмын.

Сол кол менен бир чапчып,

Айды кармап алыпмын.

Оң колумда күн турат,

Сол колумда ай турат,

Күндү кармап имерип,

Ай ордуна салыпмын,

Айды кармап имерип,

Күн ордуна салыпмын,

Күн менен айга аралаш

Мен чакмак уруп алыпмын.

Бул түшүмдү жоручу,

Бул эмне болучу?»

Жакыптын түшүн укканда

Сары атандай кыйгачтап,

Уксуз жерден жол баштап,

Акырын айтып, бек таштап,

Абаң Балтай кеп баштап,

Көргөн түштү жоруган

Акбалтай асыл кан экен,

Акбалтайды коштогон

Анда бир жылаңач бала бар экен.

Чын олуя, көзү ачык,

Акбалтай абаң сураба.

Айтып турса көзү ачык,

Тилге балбан Акбалтай,

Чечендиги дагы бар,

Динге балбан Акбалтай

Эшендиги дагы бар.

Кара тилин кайрады,

Кайран Балтай канетет

Калк ичинде сайрады.

Сүйлөгөндө баркылдап,

Кейиштүү кыргыз ал журтка

Кеп баштады жаркылдап:

«Кырк үйлүү кыргыз, жакыр журт

Сары адырмак шыбыргак

Белди табат экенбиз,

О, кудай, киндик кесип, кир жууган

Жерди табат экенбиз,

Баана берип жараткан

Элди табат экенбиз!

Кудуреттин бергени,

Ушу бай Жакып түштү көргөнү,

Артык кырсык чечүүчү

Ушу бай Жакыптын түшү экен,

Жаратканга бу кыргыз

Жалбара турган иш экен.

Ушул түшүң чын болсо

Ааламга бузук салуучу

Кара калмак, манжуудан

Ажыратып алуучу

Бизге бир арыслан бала табылат!

Үзүлгөнүң уланат,

Чачылганың жыйылат,

Өчкөн отуң тамылат,

Өлгөн жаның тирилет!

Кырк үйлүү кыргыз журт элең,

Кара калмак, манжуунун

Ортосунда эл элең.

Баабединиң бат айткын,

Жараткандын өзүнө

Ай туяк баштап ат айткын

Кайгынын баарын өчүргүн,

Журтум, кырсыктын баары кесилди!

Жакып кандын түшүнө

Жалбырап кетип баратам,

Ушу көргөн ишине.

Болкулдуп барат жүрөгүм,

Балдар, бул калмактын ичинде

Көрсөң күнөөкөр болуп жүрөмүн.

Ээй, чиркин, ар нерсе түшөт эсиме

Кыргыз кайда, эл кайда,

Жакып, кызык түштү көрүпсүң

Элге жетер күн кайда?

Бала Жакып, баатырым,

Сенин кабыл келди акылың!

Жоруюн көргөн түшүңдү,

Бай Жакып, балам, байкачы

Оңдосун кудай түшүңдү!

Балам, тоого чыгып алганың

Толкуган кара калмактын

Төбөсүнө чыкканың,

Бала барчын куш салсаң

Азуулуу кырып дагы алсаң

Балам, ааламды билер экенсиң,

Барчының бала болбойбу,

Атаңдын көрү бай Жакып,

Сен балалуу болот экенсиң!

Кайгырганың кой, балам,

Тоюңа токсон сой, балам.

Кара барчын куш салсаң

Жакып бай, балалуу болот экенсиң!

Кыр жагыңда кытайды

Кырып берер уул экен,

Кара калмак, манжууга

Калайман салчу кул экен.

Капалуу болсоң жоёсуң,

Балалуу болсоң, кулунум,

Атын Манас коёсуң,

Кара көк жал эр болот,

Ааламды буй кылган

Аябаган шер болот.

Жан-жолдошу сексен төрт,

Серп алган жагы кызыл өрт,

Бет алып менде келе албайт.

Душман жүзүн көрө албас

Берендүү болот экенсиң,

Балалуу болсоң Жакып бай,

Анын кармашар жоосу Каканчын,

Басташар жоосу Бакбурчун.

Азуулууну алганы

Аман жүрүп туулса

Таманы менен тик түшөт,

Муну менен кагышкан душман бүк түшөт.

Уулдуу болсоң, Жакыбым,