АЙКӨЛ МАНАС БАЯНЫ

Мингенин көзүм көрсө - деп,

Анан кийин өлсөм» - деп,

Торучаарды көргөндө:

«Баабедин!» - деп бакырып,

Жылкычысын чакырып,

Боконо жүрөк болкулдап,

Көкүрөгү кирилдеп,

Тула бою дирилдеп,

Айтып оозун жыйганча

Андай-мындай дегиче

Карарган тоонун урчуктан,

Кайкалаган тумшуктан

Оргуп-оргуп чаң чыгат,

Чаңды көрүп бай Жакып

Дене бойдон жан чыгат.

Оргуган чаңды караса

Телкүрөңдүн чаңы экен,

Үстүндөгү мингени

Акбалтай өңдүү жан экен.

Кабарга Балтай келгени,

Араң турган бай Жакып

Сүйүнчүлөй бергени.

Акбалтай айтып мындай кеп,

Бай Жакыпка мындай деп:

«Бай Жакып, балам, сүйүнчү!

Бүгүн сенин багыңа

Ач арслан шер келди,

Кайгырсак колго тийбеген

Кабылан султан эр келди!

Чыдап адам калбады,

Колуна кош колдоп заар кармады.

Курсакта жатып бакырды,

Мунуң «Манастап» ураан чакырды.

Сары саамай көк койдо

Сары башыл ирик тууду,

Манасыңды тууганда

Таманы менен тик тууду!

Оң колуна кара кан

Кармай түштү кан Манас,

Оң колуна кара кан кармай түшкөнү -

Кармашууга жоо болсо,

Кара кандай агызып,

Канын төгөм дегени.

Сол колуна сары алтын

уучтай түшкөнү -

Салышарга жоо болсо,

Сары алтындай саргайтып,

Мен түбүнө жетем дегени.

Курсактан балаң түшкөндө

Кулагынын учу тешилүү,

Мунун сүрүнөтү кесилүү,

Көргөн жан болду бышмана,

Ой, Жакыбым, ойлончу

Курсактан түшкөн балаңдын

Мынчалык болду жышана.

Баркырап бала түшкөндө

Түшкөн жерден чаң чыкты,

Ыйлаганда балага

Жүрөк туйлап жан чыкты.

Көрбөгөндү көрүптүр,

Бала эмес, бир желмогуз экен - деп,

Тогуз кемпир бечара

Жүрөгү түшүп өлүптүр.

Көргөндүн көөнү бөлүндү,

Арт жагында балаңдын

Кара көк жал жалы көрүндү.

Манасың жерге түшкөндө

Нур төгүлүп тоюнду,

Кара көк жал кабылан

Аты «Манас» болсун - деп,

Балаңдын аты коюлду.

Катындар ороп аларда

Бу белгиси дагы бар,

Кара чаар кабылан

Капталында чамынды,

Ал ымыркай баланы

Ары-бери үч аттап,

Караса көзгө илинбей

Кайда экени билинбей

Кайып болуп жоголду.

Көсөө куйрук көк арслан

Оң жагынан чамынды,

Арсланды көргөндө:

«Кандай шумдук болду?» - деп,

Катын качты чуркурап,

Калайыктын баарысы

Түп көтөрө зыркырап,

Туулган бала Манастын

Оң ийинден бир жыттап,

Сол ийинден бир жыттап,

Күр-күр этип толгонуп,

Берен менен арслан

Кошо жатты комдонуп,

Бир карасаң баладай,

Бир карасаң сур жолборс,

Аман жүрүп чоңойсо

Беттешкен адам аман түк болбос.

Чекеси жерге жеткени,

Асмандан кудайдын нуру чачылып,

Зилзала жүрүп кеткени.

Төрөгөн Манас уулуңуз

Кудайдын сүйгөн кулу экен,

Ар мүчөсүн карасаң

Токсон миң жандык уул экен.

Аман жүрүп чоңойсо

Эрешен тартып эр болот,

Кара көк жал кабылан

Каары толук шер болот.

Жүргөнү күйгөн чок болот,

Атаары болот ок болот,

Аты Манас коюлду

Ааламда жок болот.

Аты Манас шер ошол,

Айдалып келдик алыстан,

Тууганыбыз кыргызды

Таап берүүчү эр ошол,

Муңуңду чечер шер ошол,

Бизди муңкантпай күтчү эр ошол.

Өзү Алтайда туулду

Билсең кадыр түн келди

Ойлоп көрсөң, Жакып кан,

Бизге бир жакшылык тиер

күн келди.

Мурун кааласаң сизге туш келди,

Бүгүн сенин түшүңө туушар

иш келди.

Жакып бай, кабыл келди көргөн түш,

Эркек төрөп Чыйырды

Аты Манас коюлду,

Калкыңда барбы мындай иш!?

Сөлөкөтү, сөлбөтү,

Төрөлгөндө келбети

Чукул келди көргөн түш,

Кызырлуу Жакып, угуп ал

Кылымда болбойт мындай иш!

Балаңдын ар белгиси чак келди

Алда Таала кудурет

Өзү каалап бак берди.

Туулганда кара жер

Токтоно албай тербелди,

Аты Манас арслан

Байкасаң бизге шер келди!

Жакыбым,

Жалынсак болбойт мындай иш,

Жакында келбейт көргөн түш,

Жараткан Манастай бала берет - деп,

Жадыда барбы ушул иш?!

Белгилүү экен, бел экен,

Берен Манас бул уулуң

Белге таңуу шер экен,

Байланып жаткан бактынын

Багын аччу уул экен,

Кордукта жүрчү адамдын

Колун чечер уул экен.

Муңканып жүргөн адамдын,

Муңун табар уул экен,

Кайнап жаткан капырга

Казат кылар шер экен,

Алтайдагы карып журт

Аман Манас чоңойсо

Азат кылар шер экен.

Кечээ, Жакып, көргөнсүң

Кабарыңда бар бекен,

Текече кан, Шыгай кан

Бир караанын тийгизбей,

Же эр экенин билгизбей,