Жолборс терисин кийген баатыр

Дүйнө мага түк кызыксыз супсак даам,
Тагдыр муңга жүрөгүмдү уулаган.
Мен жок болсом: токтойт кайгы булагы,
Мен бир шордуу ыракаттан кур калган.
Өлтүр мейли, аманат сыр антташкан,
Айтчы, жигит, кантип айтып бере алам?»

Чолпон көзү ак сымаптай жаш ала:
«Бул сөзүңдү айтсаң боло башкага», —
Деп Автандил кынга салды канжарын,
Мыкаачылык кыла алмакпы жаш жанга...
«Шертиңди аткар» — деди ошондо сулуу кыз,
Өйдө туруп басып бара жатканда.

Курган күйүт үстү-үстүнө артылды,
Автандилдин башы жерге салыңкы.
Эми экинчи сүйлөбөймүн деп чечти,
Бир нерсенц биз байкабай калдыкпы.
Мына шумдук, кыз да жумшай баштады,
Эки жүрөк бирин бири тарттыбы.

Байкап турган анда Автандил не көрөт,
Жаш сулуунун кыялдары өзгөрөт...
Кай жактаңдыр пайда болду сур булут,
Жамгыр төгөт, гүлдөр эми көгөрөт.
Ошондо шер мындай деген сөздү айтат,
Кыз алдына тура калып чөгөлөп:

«Күлүк ээси өлчөм менен жем берсе,
Күлүк чуркаар кызый-кызый тердесе,
Сан күлүктөн чыгып келе жатканда,
Көнөр беле «чуркабагын , жел» десе.
Мына ошондой менден болду чекилик,
Күнөөмдү кеч, бир эсе эмес жети эсе.

Ырас, аным мойнума алам шашмалык,
Махабаттын дартын ойлоп тапкандык.
Сиз тараптан болгон жокко, карындаш?
Эмес бекен уу кошкон суу тарткандык?
Алам десең берер элем жанымды,
Берген болсоң бир ишимди аткарып».

Кыз укканда деген сөздү «Махабат»
Муңдуу айдай, өксүп ыйлай муңканат.
Бирде акырын, ичтен сызып, уу жутуп,
Бирде катуу ыйлаганын — жер карап
Көрдү Автандил... Саргарган гүл селт этти
Булак суусу куюлган соң чакалап.

Дейт Автандил: «Бул эмне үчүн муңканат?
Мында дагы бар го азаптуу махабат».
Карындашым! Кыйын экен ашыктык,
Качса күлүк... Кууса жетпес буудан ат.
Сүйүү деген — эрегиштин ичинде,
Же жашоону же өлүмдү сурамак.

Ашык болдум, шоолам эстен тандыра,
Биз бир түнү... түштүк кызыл жалынга,
«Ошол шерди жоктон издеп тапкын» — деп,
Буйрук берди... Мен олтурам жаныңда.
Тентип жүрүп таптым ошол максатты,
Жаш күнүмдү, жаш жүрөгүң көрсө ыраа.

«Кулпуланган анттуу сырды ачып бер,
Жүрөгүңдөн жүрөгүмө жазып бер.
Дүйнө мага кишен салды чыга алгыс,
Бактым сенде, этегиме чачып бер...
Же болбосо ыраазымын өлтүрүп,
Колуң менен көмүп кеткин казып жер».

Бул муң... Ыйлар, элсиз сулуу тоолордун
Аска, жарлар, кырларынан алды орун.
Ал гана эмес, сыр дайрасы жаш сулуу
«Кой, эр жигит, мынча жашык болбогун,
Кел өтөлү, сүзүп түпсүз деңизден,
Дей салбаспы — сен экенсиң бир боорум.

Махабатка менден жардам сурасаң,
Аткарууга даяр турам ар качан.
Мен сен үчүн өлумгө да даярмын,
Жетпей кайтпайм, бир ишти эгер баштасам.
Жакшылыкты сактап катып жүрөрсүң,
Бул дүйнөдө канча жашка жашасаң.

Кулак салып муюп тургун сөзүмө,
Баарын байка пайда болоор өзүңө.
Муну иштөөдө бир кемчилик кетирсең,
Боордошум чынды айтайын көзүңө:
Маскаралык тонун кийип үстүңө
Эки ортодо учурарсың өлүмгө.

Карындашың шертин ишке ашырсын,
Саргаргандын самаганын тапшырсын.
Ишенбеген ишенич жок адамга,
Айтпа деген анттуу сырлар ачылсын,
Шек билдирип, кылдай күнөө кетирсең,
Өчкүс болуп өз чекеңе жазылсын».

Автандил да кепке кемчил жан бекен,
Анын сөзүн илип кетти ал жерден,
Баштап калды мындай деген дастанды
Акылман шер кайдан ойлоп тапты экен:
«Бизге окшогон кумдуу чөлдө адашкан,
Бир заманда эки жолдош бар экен:

Келе жатып алдыңкысы байкабай,
Бир кудукка кулап түшөт камгактай.
Жолдошу анын: «Кокуй, аркан бар беле,
Тартып алам», деп кыйкырат сөз таппай.
Анан кантет, мындан башка эмне дейт?
Кумдуу талаа ойлоп башка таппас жай.

«Аркан менен эптеп тартып алмаксың,
Мындан чыгып анан кайда бармакмын», —
Деп каткырат кудуктагы жолдошу:
«Жаныңа тынч, сен да ушундай ор тапкын».
Мен да ошондой... кудуктамын карыңдаш,
Аркан берип тартып ал да, жол ачкын».

Кыз муңаят: «Шер кебиңдин жөнү бар,
Мында кайнайт чанда болчу акылдар,
Эл-жериңден бир сыр үчүн адашкан,
Боз туйгунсуң, шашпа багың ачылар.
Тулпарыңды коё бергин агытып,
Эки-үч күнчө ушул жерге тынып ал.

Шумдуктуу шер ким эле деп сурасаң,
Айтар элем, алым келбейт, жок дарман.
Күтө тургун кайтчу учуру боло элек,
Колум барбайт ант кулпусун ачкандан.
Өзү алдында ез оозунан сырын ук,
Айтып берер... Сендикмин деп анттансаң.