Чал жана деңиз

– Богородица, касиеттүү кыз, сүйүн, берекелүү Мария, сени кудай жалгасын. Аял болуп бактылуусуң, сенин ичиңен чыккан балаң да бактылуу, анткени сен биздин жаныбызды сактап калуучуну төрөдүң. Оомийин. – Минтип кошуп койду: – Балык өлсүн деп дуба окуп кой, касиеттүү Богородица. Ал балык абдан сонун болсо да, эми эмне кылабыз.

Дубаны окуп бүткөн соң, ооруган жери басылбаса да, анын ого бетер күчөгөнүнө карабастан өзүн мурдакыдан жеңилирээк сезип калды. Ал кайыктын бооруна жөлөнүп, аны ойлонбостон сол колунун манжаларын машыктыра баштады. Күн куйкалап, шамал аз-аздан күчөп келатат.

– Кичинекей кайырмакка жем сайып, кайра салсам түзүк болор, – деди чал. – Балык дагы бир түн сүзүп чыкпаса, тамак жеш керек, бөтөлкөдө суу да аз калды. Бул жерден макрелден башка эчтеме кармай албасым шексиз. Бирок аны кармар замат жеп алса, даамы анчалык деле жаман көрүнбөйт. Түнүчүндө кайыкка учма балык түшүп калса жакшы болор эле. Бирок аны алдап кайыкка түшүргөндөй от жок. Чийки учма балык – сонун тамак, ичеги карынды да тазалаштын кереги жок. Азыр күчүмдү сакташым керек. О кудай, мунун мынча чоң экендигин мен кайдан билдим... Бирок мен аны чоңдугуна да, кооздугуна да карабастан баары бир жеңем, – деди ал.

«Бул адилетсиздик болсо да, мен ага адам эмнеге жарамдуу экендигин, адам эмнеге чыдарын көрсөтөйүн», – деп кошумчалап койду.

– Мен балага жөнөкөй чал эмесмин деп айтпадым беле, – деди ал. – Ошону далилдей турган кез эми келди.

Чал муну миң жолу далилдеген. Далилдесе эмнеси бар экен? Азыр аны кайрадан далилдөөгө туура келип турат. Эсеп ар дайым башынан башталат; ошондуктан чал бирдеме кылганда, өткөн ишти эч качан эсине алчу эмес.

«Анын уктап калышын ушунчалык каалар элем, анда мен да уктап, түшүмө арстандарды көрүп алар элем, – деп ойлоду ал. – Эмне үчүн арстандар менде калгандардын эң жакшы нерсеси?»

– Чал, кой, ойлонбо, – деди ал өзүнө. – Тактайга жөлөнүп бир аз эс алып ал, эч нерсени ойлобо. Балык азыр эмгектенип жатат. Сен болсоң азыраак иштөөгө тырыш.

Түш оогон, кайык болсо тынымсыз алга кетип барат, чыгыштан соккон шамал кайыкты айдап алган, чал жип өткөн далысынын ооруганына чыдап, жапыз толкундарга чайкалып барат.

Түштөн кийин бир кезде жип кайра көтөрүлө баштады. Бирок балык жүрүшүн токтотпой, мурдакы тереңдиктен кичине гана өйдө көтөрүлдү. Күн азыр чалдын аркасын, сол далысы менен колун кактап турат. Чал муну байкап, балыктын түндүк-чыгышка бурулганын түшүндү. Чал балыкты бир жолу көрүп алгандан кийин, анын караңгы тереңдикти күчтүү куйругу менен жарып, кызгылт көк төш канаттарын кенен жайып баратканын көз алдына даана келтирип турат.

«Кызык, ал мындай тереңдикте эмнени көрө алат болду экен? – деп ойлоду чал. – Анын көздөрү өтө чоң. Аттын көздөрү аныкынан кичине, ал эми ат караңгыда көрөт. Бир кезде мен да караңгыда жакшы көрчү элем. Албетте, көзгө сайса көрүнгүс караңгылыкта эмес, бирок көзүм дээрлик мышыктыкындай эле».

Күн жана тынымсыз машыктыруу тырышып калган сол колун жазды. Ошондуктан чал далысынын ооруганын басуу үчүн, далысынын булчуңдарын кыймылдатып, балыктын салмагын сол колуна жылдыра баштады.

– Алигиче чарчабасаң, сен анда укмуштуу балык экенсиң, – деди чал.

Чал өзү аябай чарчады, жакында түн кирерин билип, башка нерселерди ойлоого аракеттенди. Ошон үчүн ал Gran ligas болгон атактуу бейсбол лигалар менен нью-йорктук «Янкилер» менен детройттук «Жолборстордун» бүгүн боло турган оюну жөнүндө ойлоп олтурат.

«Luegos [23]натыйжасын билбегениме мына эки күн болду. Бирок мен өз күчүмө ишенишим керек да, улуу Ди Маджиого татырлык болушум керек. Ал кандай иш кылса да, жадаганда согончогундагы сөөк чорунан кыйналса да, баарын сонун аткарат. Сөөк чору деген эмне болду экен? Un espuelo de hueso. Бизде, балыкчыларда андай жок. Кантип эле ал урушка салган короздун текөөрү менен согончокко тепкендей оорусун? Мени бирөө андай урса, чыдабайт элем, короздордукундай бир көзү чукулса да, эки көзү чукулса да, чыдап тура албайт элем. Укмуштуу айбанаттар менен канаттууларга салыштырганда адам баласы кыбыраган эле бирдеме. Азыр мен тиги, деңиздин тереңдигинде сүзүп бараткан айбан болгум келип турат».