Чал жана деңиз

Чал мындай балыктын бар экендигин жана колдору менен далысынын сыздап ооруганы түш эмес экендигин азыр жакшы билет. «Колдорум бат айыгат, – деп ойлойт ал. – Кан жакшы эле акты, эми жараттар ириңдебейт, анан туздуу суу аларды бат айыктырат. Булуңдардын кара суусу – дүйнөдөгү эң сонун дары. Ойлорум гана чатышпаса болду. Колдорум өз ишин аткарышты, кайык да жакшы баратат. Балыктын оозу жабык, куйругу түз, экөөбүз эки бир туугандай жанаша баратабыз». Анан башы айлана түштү да, чал: «Кимибизди кимибиз алып баратабыз – мен аныбы же ал мениби? – деп ойлоду. – Эгерде мен аны кайыкка сүйрөтүп, алдыга түшүп кетип баратсам баары түшүнүктүү болор эле. Же болбосо ал кунары кетип кайыктын ичинде жатса, анда да түшүнүктүү болор эле. Ал эми биз бир бирибизге бекем байланышып, жанаша баратабыз. Андай болсо, мейли, ага жакса мени сүйрөсүн. Мен аны амалдуулук менен гана албадымбы. Ал мага каршы эч бир жамандык ойлогон эмес».

Эми тынбай кетип баратышты. Чал акылдан тайбаска аракеттенип, колдорун туздуу сууга чайкап келет. Түрмөктөлгөн булуттар бийик жылып баратышат; алардын үстүнөн тарам-тарам булуттар сызып өтүүдө; шамал түн бою согорун чал билет. Чал бул чын эле түшүнө кирген окуя эмеспи деп улам-улам балыкты карап коёт.

Биринчи акула чалга жеткенче бир саат өттү. Акула аны кокусунан кууп жеткен жок. Ал балыктын канынын кара булуту коюлуп, анан суу менен бир миля тереңдикке жеткенде, океандын түбүнөн чыкты. Ал эч нерседен коркпой, суунун көк мейкинин жарып, күнгө жаркырап чыкты. Анан сууга кайра кирди, кандын жытын кайра таап, кайык менен балык калтырган изге түшүп жөнөдү. Кээде ал изди жоготуп жиберип жатты. Бирок аны кайта таап же анын жытын алыстан сезип, бир жолу да туура багыттан адашкан жок. Бул мако тукумуна караштуу чоң акула эле. Мындай акулалар деңиздеги эң ылдам сүзгөн балыктардан калышпай сүзүүгө жаралган; анын оозунан башка жери өтө кооз. Анын аркасы кылыч тумшук балыктыкындай көк, боору күмүштөй, териси жыпжылмакай жана кооз, айтор, азыр бекем жабылган килейген жаактарын эске албаса, ал бүт эле бойдон кылыч тумшук балыкка окшош. Аркасындагы бийик канаты менен сууну оңой жиреп, ал деңиздин үстү менен сызып баратат. Оозунун бек жумулган эки кабат ээгинин ары жагында арсайган сегиз катар тиши бар. Анын тиши башка акулалардыкындай учтуу түз тиш эмес, айбандардын тырмактарына окшоп ийилген, кишинин манжаларына да окшоп кетет. Узундугу чалдын сөөмөйүнөн кем калбайт, кырлары устарадай курч. Бул акула башка балыктарды, жадаганда абдан шамдагай, күчтүү, жакшы куралданган, эч кимден коркпогон чоң балыктарды жеш үчүн жаралган.

Азыр ал жемдин жакындыгын сезип, жонундагы көгөргөн канаты менен сууну бычактай кесип, шашып баратты. Чал аны көргөндө, бул акула эч нерседен коркпой, оюна келгенин кыла берерин түшүндү. Гарпунду даярдап, анын жибин бекитти да, акуланын жакындашын күтүп турду. Жип кыска эле, себеби балыкты байлаганда, андан кесип алган.

Чал үмүт менен өзүн жубатпаса да, азыр кайраттуу, башы сопсоо, ою тунук. «Иш өтө эле жакшы болуп келаткан, мындан ары андай боло бермек эмес», – деп ойлоду чал. Келаткан акуланы карап, чоң балыкка бир кез жүгүртүп алды. «Мындан көрө мунун баарын түшүмдө көрсөм жакшы болор эле. Анын мага кол салышына тоскоолдук кылалбайм, бирок аны өлтүрө алармын! Dentuso[27], – деди ал ойлонуп. – Энеңе чума тийгир!»

Акула кайыктын так түбүнө келди. Чал анын аңырайган оозун укмуштуу көзүн көрдү, анан акуланын тиштери балыктын этине кирип, карс дей түшкөнүн укту. Ал балыктын куйругунан өйдө тиштеди. Акуланын башы суудан чыгып турат, анын артынан жону да көрүнөт. Чал акуланын тиштери балыктын этин чалпылдата тытып жатканын угуп, гарпунду акуланын башына, эки көзүн кошкон сызык менен тумшугунан өйдө кеткен сызык кезиккен жерге сайды. А чындыгында андай сызык жок эле, салмактуу, сүйрү көк башы, чоң көздөрү жана оозуна илингенди жеген карсылдак оркогой тиштүү жаактары гана бар. Бирок акуланын мээси так ушу жерде, ошондуктан чал гарпунду ушул жерге таамай урду. Ал канга боёлуп, жарадар болгон колдору менен гарпунду бекем ныгыра кармап туруп урду. Ал эч нерседен үмүт кылбай, бирок чечкиндүүлүк менен каарданып туруп урду.