Чал жана деңиз

– И-и, ушинтейин дедиңби? – деп, чал бычакты көк шилиге сайып калды.

Ушул тапта бул оңой эле; ал акуланын кемирчегин бычак кесип өткөнүн туйду. Калактын башка жагын акуланын оозуна тыгып, анын жаагын ача баштады. Калакты эки-үч жолу толгогондо, акула балыктан бошоду.

– Төмөн жөнө, galano,– деди чал. – Бир миля төмөн жөнө... Жанагы досуң менен көрүшкүн. Же ал сенин энең беле?

Чал бычактын мизин аарчып, кайыктын ичине койду. Анан парусту орнотту. Ал шамалга керилгенде, кайыкты мурдакы багытка салды.

– Алар эң кеминде балыктын төрттөн бир бөлүгүн алып кетишти, анын үстүнө эң жакшы этин жешти, – деди чал угуза. – Бул түшүмдө болуп, бу балыкты кармабасам, кандай сонун болор эле. Эх, балык, ушундай болгонуңа мени кейибейт дейсиңби.

Чал сөзүн токтотту; азыр балыкты көргүсү келбейт. Канынан ажырап, сууга чыланган балыктын түсү күзгүнү сырдаган амальгамадай, бирок денесиндеги сызыктары али көрүнүп турат.

– Деңизге мынчалык алыс кетпешим керек эле, – деди ал. – Ай, балык ай, ушундай болгонуңа өтө өкүнөм. Сага да, мага да жаман болду.

«Эй, абайла, чал! – деди ал өзүнө. – Бычак байланган жип кесилбептирби, карачы. Анан колуңду калыбына келтир, себеби жумуш али бүтө элек».

– Кап, бычакты курчутууга кайрактын жогун карачы, – деди ал, калактын сабындагы жипти текшерип, – кайракты ала жүрүш керек эле.

«Сен ала жүрө турган нерсе толуп жатат чал, – деп ойлоду ал. – Ала келбептирмин, эми эмне дейсиң. Азыр эмне жетишпейт деп ойлоп отурууга убакыт жок. Андан көрө колуңда бар нерсени пайдаланууга айла тап».

– Өх-х, сен ушул өзүңдүн кеңештериң менен мени жадатып жибердиң, – деди ал угуза.

Чал румпелди колтугуна кысып, эки колун тең сууга малды, кайык болсо алга кетип баратты.

– Жанагы акула балыктын канчасын жегенин кудай өзү билет, – деди ал. – Бирок балык жеңилдеп калды.

Чал балыктын көркү кеткен ичи жөнүндө ойлогусу да келбейт. Акула кайыкты түрткөн сайын балыктын этинен килейтип сугунуп жатканын чал жакшы билип турду. Эми балыктын артынан кара жолдой кенен из калып жатты. Бу жол дүйнө жүзүндөгү акулалардын баарына ачык. «Мындай балык кишини кыш бою багат эле... Муну ойлобо, чал! Андан көрө өзүңдө калганын коргош үчүн эс алып, колдоруңду жайына келтир. Суу менен тарап жаткан балыктын жытына салыштырганда менин колумдун канынын жыты жокко эсе. Анан колумдун каны токтоюн деп да калды. Колдорум терең кесилген жок. Кичине кан акса, кайта сол колумдун тарамыштарын тырыштырбай сактап калат. Азыр эмне жөнүндө ойлосом? Эч нерсени ойлобо. Андан көрө башка акулаларды күт. Ушунун баары чын эле түшүмдө болгонун тилейт элем. Бирок ким билет? Иш оңолуп кетери да ажеп эмес».

Эмки акула жалгыз келди, ал дагы тумшугу жалпак акулалардын тукумунан экен. Чочко өз тепшисине кандай келсе, акула балыкка так ошондой келди. Бирок кишинин башын бир тиштеп жулуп ала тургандай, чочконун мунукундай оозу жок.

Чал акула балыкты тиштегенче күтүп туруп, калакка байланган бычак менен башка койду. Бирок акула арт жагына жулкунуп, ала салды да, бычактын мизи сынып кетти. Чал рулга олтуруп алды. Акуланын чөгүп, бара-бара кичирейип, анан тыптырмактай болуп көрүнгөнүн караган да жок. Бул көрүнүш чалды дайым аябай кызыктырчу. Эми азыр көргүсү да жок.

– Багорум гана калды, – деди ал. Бирок анда эмне пайда? Андан башка эки калак, румпель жана союл бар.

«Мына эми алар мени жеңишти, – деп ойлоду ал. – Мен акуланы союл менен уруп өлтүрүш үчүн өтө эле картаңмын. Ошондой болсо да, союл, румпель, калак барда, салгылашка аларды пайдаланам». Ал колдорун кайта туздуу сууга малды. Күүгүм жакындап, тегеректе асман менен деңизден башка эч нерсе көрүнбөйт. Шамал мурдакыдан күчөп келди, жакында жер көрүнөт деп үмүт кылды чал.

– Сен чарчадың чал, – деди ал. – Сенин жаның чарчады.

Андан кийин акулалар күн батып баратканда гана кол салышты. Чал эми балык деңизде шексиз калтырган жазы изди кууп келаткан күрөң канаттарды көрдү. Алар изди издебей, түптүз эле кайыкка келатышты.